19. yüzyıl Osmanlı tarihinin ana kaynakları: Buyruldu ve İlmühaber Defterlerinin tahlili

Authors : Mehmet GÜNEŞ

Pages : 205-232

Doi:10.1501/Tarar_0000000586

View : 26 | Download : 27

Publication Date : 2014-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı’da devlet işlerini görüşmek üzere toplanan Divan-ı Hümayun, ilk zamanlarda her gün tertip edilirdi, zamanla haftada dört gün ve daha sonra iki gün, en sonunda üç ayda bir toplanmaya başladı. Bu toplantıların azalmasıyla birlikte devlet işleri, daha ziyade sadrazamın düzenlediği divanlarda görüşülmeye başlandı. Divan-ı Hümâyun’da bulunan bürolar da Babıâli’ye taşındı. Babıâli’de devlet işlerini vezir-i azam ya da sadrazam yürütmekteydi. Sadrazamın idaresi altındaki bürolar içerisinde önemli bir yere sahip olan Mektubi kalemi, taşradan sadrazama gelen yazıları teslim alınıp düzenler, sadrazamın taşra idarecileri ile merkez memurlarına göndereceği yazıları yazardı. Bu yazıların birer kopyası da defterlere kaydedilerek muhafaza edilirdi. 19. Yüzyılda resmi dairelerde çeşitli vesilelerle yazılan ve büyük bölümü günümüzde Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde mevcut olan bu kayıtlar, Osmanlı tarihi araştırıcıları için çok önemli temel malzemelerdir. Bu arşivde bulunan Buyruldu ve İlmühaber Defterleri de içerdiği hükümlerin önemine ve tarih araştırıcılarına sağlayacağı katkılara binaen irdelenmesi gereken bir kaynak grubudur. Bu makalede ele alınan Buyruldu ve İlmühaber Defterleri, Sadaret makamından çıkan emirleri ihtiva eden önemli bir fon durumundadır ve bunlar A.DVNS.BUY.İLM.d olarak kısaltılmaktadır. Bu defterler, yoğun olarak İstanbul ve taşradaki mahalli meseleleri ele almakla birlikte yabancı tüccar ile tebaaya ve gemilerin durumuna dair önemli bilgileri de içermektedir. Bu konuları izah eden bu makale, söz konusu defterleri açıklamak suretiyle Osmanlı tarihini araştırıcılarına yol gösterme gayesini gütmektedir
Keywords : Sadaret, Divan ı Hümayun, Babıâli, Buyruldu, İlmuhaber, Defter