MUSA AKYİĞİTZADE’NİN EKONOMİK GÖRÜŞLERİ ve OSMANLI İKTİSAT ANLAYIŞINA ETKİLERİ

Authors : Hayrettin PULAT

Pages : 326-353

Doi:10.35239/tariharastirmalari.540940

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2019-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti XIX. yüzyıl boyunca siyasal istikrarsızlıklar, toplumsal huzursuzlukların yanı sıra ekonomik sorunlarla da uğraşmıştır. Ekonominin peyderpey Batılı büyük devletlerin yayılma ve nüfuz sahası haline gelmesi, Osmanlı müelliflerinin Batıya karşı tepki ortaya koymalarına neden olmuştur. Bu çerçevede Musa Akyiğitzade XX. yüzyılın arifesinde Osmanlı Devleti’nde egemen iktisadi düşünceyi eleştiren bazı görüşler dile getirmiştir. Siyasal ve ekonomik bağımsızlıkları ayrılmaz bir bütün olarak mütalaa eden Musa Bey, yerli sanayinin geliştirilmesini ısrarla savunmuş ve bunun için de himaye usulünün uygulanması gerektiğini vurgulamıştır. Liberal iktisadi düşünceye yönelik eleştirilerinde tarihi örneklere sıklıkla başvurarak, himayeci ekonomik politikaların tatbik edilmesinin elzem olduğunu, aksi takdirde gelişmekte olan ülke ekonomilerinin asla boyunduruk altından çıkmayacağı tezini işlemiştir. Ayrıca ülke ekonomisi açısından tarımın mı, sanayinin mi öncelikli olduğu tartışmasına da değinen Musa Bey, tarımsal üretim ile sanayinin aynı zaman diliminde olmasının daha faydalı olacağı hususunda bir sentez yapma yolunu tercih etmiştir. Bu çalışma kapsamında da öncelikle Musa Akyiğitzade’nin iktisadi düşüncesi hakkında bilgi verilmiş, akabinde Musa Bey’den sonra –özelikle II. Meşrutiyet döneminde-  liberal iktisadi düşünceye yönelik eleştirilerden bahsedilmiş ve son olarak da Musa Bey’in iktisadi fikirlerinin uygulanabilirliği –kısaca- tartışılmıştır. 
Keywords : Musa Akyiğitzade, Himayecilik, Liberal ekonomi, Tarım