OSMANLI MALİYESİ LİTERATÜRÜNDE İHMAL EDİLMİŞ BİR TARTIŞMA: TEVZİ‘ DEFTERLERİNDEN VERGİ-İ MAHSÛSA’YA GEÇİŞ

Authors : Yakup AKKUŞ

Pages : 29-61

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2017-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin amacı, tevzi‘ defterlerinin Osmanlı mali sistemi içerisindeki rolünü ve önemini tartışmaya açmaktır. 17. yüzyılın sonlarından Tanzimat’ın başlarına kadar düzenlenen tevzi‘ defterleri, taşrada mükelleflerin katılacağı yerel harcamaların ve birtakım vergilerin yer aldığı listelerdir. Çalışma özellikle tevzi‘ defterleri ile vergi-i mahsûsa arasındaki ilişkilere odaklanmıştır. Çalışmada vergi-i mahsûsanın tarh yöntemi, yapısal içeriği, tahsilâtında baz alınan mükellefleri ve tahsilât dönemleri dikkate alınarak, Tanzimat’la birlikte tevzi‘ defterlerinden vergi-i mahsûsaya doğru bir geçiş süreci yaşandığı tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada, tevzi‘ defterleri ile temettuat defterleri, taşra gelir-gider cetvelleri ve vilayet bütçeleri arasında önemli mali ilişkiler olduğu gösterilmiştir. Buna ilaveten, yapısal içerik, hazırlanma gerekçesi ve mali sistemdeki konum gibi kriterler dikkate alınarak, tevzi‘ defterleri ile bu uygulamalar arasında bir geçiş ilişkisi olmadığı çıkarımında bulunulmuştur.
Keywords : Tevzi Defterleri, Salyâne Defterleri, Vergi i mahsûsa, Virgü, Vilayet Bütçeleri, Eyalet Bütçeleri, Osmanlı Taşra Maliyesi