Tâcüttevârîh’in Kaynakları Üzerine Bazı Tespitler

Authors : Mehmet İPŞİRLİ

Pages : 181-196

View : 26 | Download : 19

Publication Date : 2020-08-28

Article Type : Research Paper

Abstract :XVI. yüzyılın başarılı tarih teliflerinden biri olan Hoca Sadeddin Efendi’nin Tâcüttevârîh’i ilk dokuz Osmanlı sultanının döneminin tarihidir. Müellif daha önce yazılmış olan tarihî eserleri inceleyip bunların isimlerini zikrederek, önemli ölçüde tenkit süzgecinden geçirip kaynak olarak kullanmıştır. Bunlar arasında İdris-i Bitlisî’nin Heşt Bihişt’inin ayrı bir yeri bulunmakla birlikte Mehmed Neşrî’nin Cihannümâ’sından ve Türkçe Tevârih-i Âl-i Osman’lardan kaynak olarak özellikle yararlanmıştır. Tâcüttevârîh, Heşt Bihişt’i model alarak belâgatı ön plana çıkaran süslü ve ağdalı nesri benimsemiştir. İran tarihçiliğinin en önemli özelliği olan bu tarz daha önce Atâ Melik Cüveynî, Vassâf ve Şerefeddin Ali Yezdî’nin temsil ettiği bir ekol olup Osmanlı tarihçiliğinde Farsça olarak Bitlisî, Türkçe olarak ise Hoca Sâdeddin ile devam etmiştir. Eser yazıldığı tarihten itibaren büyük yankı uyandırıp çok sayıda istinsah edilmiş, oldukça erken tarihlerde batı dillerine çevirileri yapılmıştır. Bu makalede özellikle eserin kaynakları üzerinde durulup bazı değerlendirilmeler yapılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Tarih Yazıcılığı, Tâcüttevârih, Hoca Sadeddin Efendi, Heşt Bihişt, Târih i Neşrî