Nezaket ve Rekabet Arasında Türk-Sovyet İlişkileri: Artvin Sovyet Konsolosluğunun Kuruluşu ve Faaliyetleri (1921-1924)

Authors : Resul Turan

Pages : 229-261

Doi:10.26650/iutd.154484

View : 92 | Download : 54

Publication Date : 2025-03-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Artvin, 1877-1878 Türk-Rus Savaşı sonrasında yaklaşık kırk yıl Rus idaresinde kalmış, 1918’deki Mondros Mütarekesi’nin ardından sırasıyla İngiliz ve Gürcü işgallerine uğramış ve 1921 yılı başında yeniden Türk idaresine geçmiştir. Yeni dönemde, Sovyet Rusya ile dostluk ilişkileri çerçevesinde her iki ülkede konsolosluk ve elçilikler kurulmuştur. Ali Fuat Cebesoy’un Moskova Büyükelçiliği’ne tayini ve Sovyet elçilik heyetinin Ankara’ya gönderilmesi diplomatik alanda somut adımlar olmuştur. Bu adımların bir yansıması olarak 1921 yılı sonlarına doğru Artvin Sovyet Konsolosluğu açılmıştır. Bu çalışmanın amacı, Artvin’deki ilk Sovyet Konsolosu Aleksandr Mitrofanoviç Detisov (1921-1924) tarafından hazırlanan ve günümüzde Rusya Federasyonu Dış Politika Arşivi’nde yer alan raporlar ışığında dönemi incelemektir. Çalışma, Sovyet Rusya’ya açılan bir kapı olan Artvin üzerinden konsolosluğun kuruluş sürecini, Türk-Sovyet dostluk ilişkilerinin arka planındaki rekabet ve güven sorunlarını, konsolosluğun Sovyet Rusya’ya geçiş izinlerini politik bir koz olarak kullanmasını, Artvin’deki sosyo-ekonomik değişimi, Sovyet karşıtı ve taraftarı hareketleri ve Türk-Sovyet ilişkilerinin ilk adımlarını ele almaktadır.
Keywords : Artvin, Konsolos, Sovyet Rusya, Sınır, Beyaz Ordu