Sung Yün’ün Türkistan’daki Seyahati

Authors : Kürşat Yıldırım

Pages : 281-300

Doi:10.18513/egetid.185931

View : 16 | Download : 13

Publication Date : 2016-01-21

Article Type : Other Papers

Abstract :Çin kaynakları, Türk tarihinin ana kaynaklarındandır. Bunlar bazen tek müracaat eseri oldukları için çoğu kez malûmatları mukayese imkânı bulunmamaktadır. Tarih tetkiklerinde en muteber Çin kaynakları yıllıklar olarak görülse de ansiklopedik kaynaklar, ilgili devirde yazılmış tarih, coğrafya, hukuk, felsefe, tıp vb. alanındaki kitaplar da bir o kadar mühimdir. Seyahatnâmeler de ayrı bir yere sâhiptir. Her ne kadar seyahatnâmeler çoğu kez seyyahın şahsî müşahedelerinden ibaret olup derin bir vûkufiyeti haiz olmasa da birçok tarihî hakikatin yegâne kaynağıdırlar. Seyahatnâmeleri çok dikkatli okumak ve ilgili devrin diğer kaynaklarıyla mukayese etmek lâzımdır. Bu münâsebetle Budacı keşiş Sung Yün’ün hacı olmak üzere 518 yılında Çin payitahtından yola çıkıp Hindistan’a giderken geçtiği Türkistan sahasındaki intibaları kayda değerdir. Bir din adamı olması sebebiyle, diğer Budacılar gibi daha çok gittiği yerlerdeki Budacılık hakkında konuşmayı tercih eden keşiş, VI. yüzyılın başında Türkistan şehirlerindeki günlük hayatı, dinî vaziyeti capcanlı tasvir etmektedir. Seyyahın siyasî hadiselere pek temas etmemesi pek tabiidir. Seyyahın Eftalitler hakkında verdiği bilgiler ise paha biçilmezdir. Sung Yün Seyahatnâmesi’nin tahkikli ve şerhli eski Çince nüshasının Türkistan ile ilgili kısmını Çince metni ile kelimesi kelimesine sunmaya ve böylece tasvirlerdeki canlılığı aksettirmeye ve Çince ifadelerin birebir kontrolünü sağlamaya gayret ettik. Metinde izahata muhtaç noktalar için diğer ana kaynaklarla mukayese yaptık, seyyahın gittiği güzergâhın bir haritasını çıkarmaya çalıştık. Maksadımız Türkistan tarihi çalışmalarında istifade edilmek üzere tetkikli ve tenkitli olarak bir ana kaynağı sunmaktır.
Keywords : Sung Yün, Türkistan, Eftalitler, Seyahatnâme, Çin Kaynakları, Budacılık