Üzümün Bağı Asmanın Kurdu: Osmanlı İmparatorluğu’nda Filoksera İle Mücadele

Authors : Özkan Keskin

Pages : 479-505

Doi:10.18513/tid.93146

View : 18 | Download : 24

Publication Date : 2016-01-23

Article Type : Other Papers

Abstract :1856’da Amerika’da varlığı keşfedilen filoksera asma köklerine yapışarak suyunu emen ve kökü tamamen kurutan bir zararlıdır. Fransa’ya ulaşmasının ardından Avrupa kıtasına yayılan filoksera, üzüm yetiştiren tüm Avrupa ülkelerini tehdit eden ciddi bir tehlike olmuştur. Bu nedenle, birlikte hareket etme kararı alan Avrupalı devletler düzenledikleri uluslararası toplantılarla bazı önleyici tedbirler almışlardır. Osmanlı yönetimi de parazitin yayılmasını engellemeye yönelik olarak ilk nizamnâmeyi 1880’de uygulamaya koymuştur. Ziraat Müfettişlerinin uyarılarına ve 1885’te İstanbul Anadolu yakasında izleri görülmesine rağmen, Osmanlı Devleti 1886’ya kadar filokseranın varlığını kabul etmemiştir. Aynı tarihlerde tehlike üzüm üretiminin en yüksek olduğu Aydın Vilâyetine de sıçramıştır. Osmanlı yönetimi özellikle Fransa’nın tecrübelerinden istifade ile karbon di sülfür, potasyum karbonat, zift ve kireç karışımı kimyasalları kullanarak zararı önlemeye çalışmıştır. Ancak uzun vadeye yayılsa da asıl çözüm yerli türlerin Amerikan asmalarına aşılanması ile sağlanabilmiştir. Bunun için öncelikle İstanbul Erenköy ve Kızıltoprak, ardından İzmir Karşıyaka, Urla ve Seydiköy ile Manisa’da fidanlıklar kurulmuştur. Burada yetiştirilen fidanlar isteyen bağcılara ücretsiz dağıtılmıştır. Ayrıca, bağlarını aşılı fidanlarla kuranlara öşür muafiyeti ve Ziraat Bankası’ndan uygun şartlarda borçlanma imkanı tanınmıştır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Filoksera, Aydın Vilâyeti, Bağcılık, Ziraat