Savaş Yılları Osmanlı Kudüs’ünde Mülkiyet Hakkı (1914-1918)

Authors : Sezen KARABULUT

Pages : 451-480

Doi:10.18513/egetid.502715

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2018-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Kudüs şehri birçok din ve mezhebe ait toplulukların bir arada yaşadığı özel bir yerdir. Şehir, tarih boyunca çeşitli devletler tarafından yönetilmiştir. Osmanlı Devleti de dört yüzyıl boyunca şehre hâkim olmuş ve bu süreç içerisinde farklı dinlere ait toplulukların din, eğitim ve sosyo-ekonomik alanlardaki yaşamlarını düzenlemek amacıyla çeşitli kanunnameler hazırlamıştır. Gayrimüslimlerin de şehirde dini-kültürel faaliyetlerini sürdürebilmeleri için birtakım kurumlar inşa etmelerine izin verilmiştir. Ancak ilerleyen yıllarda kapitülasyon anlaşmaları yoluyla imtiyaz elde etmiş olan Avrupa Devletlerinin Ortadoğu coğrafyasında yeni hedefler belirlemeleri ile birlikte şehir mülkiyet mücadelesinin yaşandığı bir alana dönüşmüştür. Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile birlikte kapitülasyonları kaldırarak imtiyazlar yoluyla mülk edinen yabancı kurumları denetleme fırsatı elde etmiştir. Bu çalışmada kapitülasyonların kaldırılma sürecinde yabancıların denetimindeki mülklere yönelik hazırlanan talimatnameleri, bunların yürütülmesi sürecinde oluşturulan komisyonların çalışmalarını ve bu sürecin Kudüs gibi kozmopolit bir şehirdeki uygulamalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Bunun için Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan birincil kaynaklar incelenmiş, çalışma ikincil kaynaklar ile de desteklenmiştir.
Keywords : Osmanlı Kudüsü, Mülkiyet Hakkı, Birinci Dünya Savaşı, Kapitülasyonlar, Misyonerlik