ABD’nin Talebi Üzerine Mehmet Vecih’in Filipinler’e Şeyh-Ül İslam Vekili Olarak Görevlendirilmesi (1913)

Authors : Hasan TÜRKER

Pages : 521-543

Doi:10.18513/egetid.502717

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2018-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :On sekizinci yüzyıl sonlarında sömürgecilik karşıtı fikirlerle kurulan ABD, on dokuzuncu yüzyıl sona ererken kendi ana karası dışında ele geçirdiği topraklarla birlikte sömürgeci bir devlet haline geldi. ABD ele geçirdiği topraklarda kendinden önceki sömürgecilerden farklı bir yöntem izleyerek, sömürgelerindeki insanların dini inançlarına, geleneklerine saygılı davranmaya çalıştı. Okullar, hastaneler, hayır kurumları açtı, işsizlere iş verdi. Ama ABD’nin İspanya’dan ele geçirdiği Filipinler’de, Mindanao adasında yaşayan ve Moro diye adlandırılan Müslüman halk, ABD’nin de kendilerine İspanya gibi davranmaya devam edeceği kaygısıyla bu yeni efendilerine boyun eğmeyip, onlara karşı da direnişi seçti. ABD çıkarlarının Moroları kazanmaktan ve bunun yolunun da onlara dinlerini doğru öğretmekten geçtiğine inanan ABD Filipin Zamboanga Valisi John P. Finley 1913 başlarında bu konuda hükümetini ikna etmeyi başardı. Moroların dini liderlerinden daha önceden aldığı bir mektupla İstanbul’un yolunu tuttu. Amaç Osmanlı Devleti’nden destek alıp Halifenin bölgeye görevlendireceği bir din görevlisinin yardımıyla, Moro halkının ABD egemenliğini kabul etmesini sağlamaktı. Bu çalışma ABD Filipin Zamboanga Valisi John P. Finley’nin Moro halkı adına ve “Filipin Ahali-i İslamiyesi Vekil-i Mutlakı” sıfatıyla İstanbul’a gelerek Osmanlı Devleti’nden bölgeye bir din görevlisinin gönderilmesini talep etmesi, yanı sıra bu talebin kabul edilmesi üzerine Seyit Mehmet Vecih Efendi’nin, “Şey-ül İslam Vekili sıfatıyla” Filipinler’e gönderilmesini konu edinmektedir. Araştırma Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri, Mehmet Vecih Efendi’nin Filipinler’deki izlenimleri ve Filipinler’den gönderdiği mektuplarını yayınlayan Tasvir-i Efkâr gazetesi koleksiyonuna dayanarak hazırlanmıştır.
Keywords : Meşihat, Mehmet Vecih Efendi, John Park Finley, Filipinler ve Osmanlı Devleti