Büyük Selçuklular Devrinde Bağdad’da Fütüvvet Teşkilâtının İhdasına Yönelik Bir Girişim

Authors : Nevzat Keleş

Pages : 123-137

Doi:10.18513/egetid.596110

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2019-07-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Fütüvvet, yiğitlik, mertlik, cömertlik ve diğergâmlık gibi hususiyetler ile bir takım ahlakî vasıflara sahip fetâ veya fityân diye nitelendirilen gençlerin dünyasını temsil eder. Zamanla sûfîlikle kaynaşarak tasavvufî bir nitelik kazandı. Bu haliyle Ortaçağ İslâm dünyasının siyasî, sosyal, ekonomik, dinî ve ilmî hayatında önemli bir yer edindi. XI. yüzyılın ikinci yarısı itibariyle de İslâm coğrafyasının geniş bir bölümüne hâkim hale gelen Büyük Selçukluların himayesinde varlığını sürdürmeye devam etti. Büyük Selçuklular devrinde fütüvvet kültürü, hem fikrî-dinî ve içtimaî-iktisadî cihetleriyle hem de edebî-yazınsal boyutuyla önemli gelişmeler yaşadı. Nitekim reisü’l-fityân diye nitelendirilen âyan ve eşraf tabakasına mensup Hasan b. Said el-Menî‘î ve Ebü’l-Hasan el-İsferâyînî ile fütüvvete dair eserler kaleme alan el-Kuşeyrî ve Hâce Abdullah el-Ensarî bunun örneklerindendir. Öte yandan fırıncı İbn Resûlî ve kumaş satıcısı Abdülkadir el-Hâşimî’nin Bağdad’daki fütüvvet yapılanmaları, bu zamanda fütüvvetin nasıl teşkilatlandığına dair önemli bilgiler sunmaktadır. Bu bağlamda çalışmamızda 473 insert ignore into journalissuearticles values(1081); yılındaki Bağdad hadisesi nokta-i nazarında Büyük Selçukluların ilk dönmelerinde fütüvvet kültürü üzerinde durulacaktır. 
Keywords : Büyük Selçuklular, Fütüvvet, Fityân, Bağdad