1912 Seçimlerinde Musevi Cemaati’nden İttihatçı Mebus Adayı Salih b. Gürci ve Seçim Beyannâmesi

Authors : Salih TUNÇ

Pages : 549-585

Doi:10.18513/egetid.69150

View : 15 | Download : 17

Publication Date : 2013-12-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Jön Türk Devrimi’nden sadece birkaç yıl sonra İmparatorluk yönetimi üzerindeki nüfuzlarını giderek arttıran İttihat ve Terakki Kadrosu, sorunlar karşısında bunaldıkça otoriter bir yönetim anlayışına yönelmeyi tercih etmişlerdir. Bu otoriter tutum ve yönetim anlayışı, 1911’de İttihatçılara karşı ciddi bir muhalefetin gelişmesine neden olacaktır. İttihat ve Terakki yönetimine karşı gelişen siyasal hareket Hürriyet ve İtilaf Fırkası adı altında teşkilatlanmıştır. Fırka henüz yeni kurulmuşken, İstanbul mebusluğu için yapılan ara seçimde, bir oy farkla bile olsa, Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın adayı kazanmıştır. Bu durum muhalefet gurubunda büyük bir sevinç yaratırken, iktidar gurubu bu sonucu, iktidardan uzaklaşmanın ilk işareti olarak değerlendirmiştir. Bu nedenle İttihat ve Terakki Cemiyeti insert ignore into journalissuearticles values(İ.T.C.);, kabine ve meclis-i mebusan nezdinde bir takım girişimlerde bulundu. Bu çerçevede, özellikle Kanun-ı Esasi’nin 35. maddesinin değiştirilmesi üzerinden bir sonuca ulaşmayı ve ülkeyi seçime sürüklemeyi hedeflediler. Sonuçta İ.T.C. bu girişiminde bir şekilde başarılı oldu ve ülke, uzun yıllar meşruiyet sorunları tartışılacak bir seçim ortamına girdi. 1912 seçimleri Devletin iç ve dış siyasal sorunlarına ilişkin tartışmaların yanı sıra, devlet kurumlarının ıslahı ve yeniden yapılanmasına ilişkin tartışmaları da beraberinde getirdi. Bu nedenle kimi mebus adayları bu tartışmalarda, siyasal konumlarına göre yer aldılar. Hakkında Paris’te münteşir gazete yayıncılığı ve Osmanlı Telgraf Ajansı kurucu müdürlüğü dışında bilgi bulunmayan Salih B. Gürci de Bağdat mebusluğu adaylığı vesilesiyle yayınladığı seçim beyannâmesiyle, Devlet’in yeniden yapılanması ve ıslahı konusunda görüş ve düşüncelerini açıklama zemini bulmuştur. Bu çalışmada, Musevi milletinden bir mebus adayının portresi ile seçim beyannâmesinde ele aldığı konular, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri ile Fransız Dışişleri Bakanlığı Arşivleri’nde bulunan bazı belgeler ışığında değerlendirilmeye çalışılacaktır
Keywords : Salih B Gürci, Meclis i Mebusan, İttihat ve Terakki, Seçimler, Jön Türkler