Türkleşme Sürecinde Kuzey-Doğu Anadolu’da İlk Sikke Basım Faaliyetleri: Bazı Nadir Saltuklu ve Mengücekli Sikkeleri Üzerine Değerlendirmeler

Authors : Ali MIYNAT

Pages : 667-686

Doi:10.18513/egetid.661639

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Müslüman-Türk Anadolu’da basılan ilk Türk sikkeleri sorunsalı, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu konuda çalışan nümismat, tarihçi ve araştırmacıların kafasını karıştırmıştır. Aslında konu üzerinde yapılan analitik, eleştirel çalışmalar çok sınırlı olmakla birlikte, birçoğu kataloglama düzeyinde kalmıştır. Ayrıca Ortaçağ çalışan tarihçilerin nümismatik bilimine yeterli özeni göstermemesi, Ortaçağ arkeolojisi disiplininin yeterince gelişmemesi, müze ve saha çalışmalarının da sığ ve sınırlı olması yeni bulgulara ulaşmayı, beraberinde yeni yorumlar getirmeyi zorlaştırmıştır. Bu çalışmada genel olarak kuzey-doğu Anadolu’da sırasıyla Erzurum ve Erzincan merkezli olarak kurulan Saltukoğulları ve Mengücekoğulları beyliklerine ait daha önce yerli ve yapancı sikke kataloglarında ya da akademik çalışmalarda yer verilmeyen bazı bakır sikkelere odaklanacağız. Bunların içinde Saltuklu meliki Ziyâüddîn el-Muzaffer Gâzi’ye insert ignore into journalissuearticles values(518-526 / 1124-1132); ait nadir iki adet tarihsiz bakır sikke, mevcut bulgular ışığında Anadolu’da Türkler tarafından bastırılan ilk sikkelerden olmaya adaydır. 12. yüzyıl, Türklerin yeni topraklarında kalıcı olmak adına verdikleri şiddetli askerî mücadeleler yanında, sosyo-ekonomik ve idarî yapılarını tesis ederek Anadolu’nun Türkiye olmasını sağladıkları çağdır. Her açıdan değişim ve dönüşümlerin yaşandığı bu yüzyılda, coğrafyanın çok kültürlü ikliminde etkileşimler de kaçınılmaz olmuştur. Çalışmaya konu edilen sikkeler, bölge ve dönem üzerine çalışan araştırmacılara önemli veriler sunmanın yanında, Türkmen beylerinin yeni yurtlarında bilinenden önce sikke bastırmaya başladıklarını, ayrıca Saltuklu ve Mengücekli meliklerinin çıkarcı bir tavırla bölgede kendilerine miras kalan ya da ellerine geçen malzemeleri nasıl kullandıklarını göstermektedir.
Keywords : Saltukoğulları, Mengücekoğulları, Anadolu, numismatik, sikke darbı