Ceneviz Konsolos Mektuplarına Göre 1660-1680 Arasında Hollandalı Tüccarların Osmanlı Limanlarındaki Faaliyetleri

Authors : Selim PARLAZ

Pages : 679-700

Doi:10.18513/egetid.849770

View : 21 | Download : 12

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı tarihi araştırmalarında Avrupa devletlerinin arşivlerinin önemi oldukça büyüktür. Bunlardan biri olan Cenova Devlet Arşivi’nde insert ignore into journalissuearticles values(Archivio di Stato di Genova); Osmanlı Devleti ile bilgi veren belge sayısı azımsanmayacak kadar fazladır. Bu belgelerden bazıları Osmanlı limanlarına ticarî ve siyasi ilişkiler bağlamında gelen Avrupalı Devletlerden biri olan Hollandalıları da ilgilendirmektedir. XVII. yüzyılın birinci çeyreğinde ilk ahidnâmeleri elde etmeleri ile başlayan Osmanlı-Hollanda ilişkileri daha sonraki dönemlerde artarak devam etmiştir. Özellikle İzmir ve İstanbul üzerinden yürüyen ticaret son derece önemlidir. İlişkiler ekonominin yanısıra siyasi ve askeri bağlamda da ilerleme kaydetmiştir. Özellikle bu durum, Girit Savaşı’nın devam ettiği bir dönemde Hollandalı tüccarların gemilerinin kiralanması sırasında daha net ve açıkça kendisini göstermiştir. Bu hususlar İzmir ve İstanbul gibi önemli Osmanlı merkezlerinde görev yapan Ceneviz Konsoloslarının mektuplarına da yansımıştır. Nitekim, XVII. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul’da görev yapan Durazzo, Sinibaldo Fieschi, Agostino Spinola, Pompeo Giustiniani ile İzmir’de görev yapan Giovanni Luigi Gentile, Ottavio Doria, Garibaldo, Luigi Cartabono bunlardan bazılarıdır. Mezkur konsolosların ve elçilerin verdikleri bilgilere göre Girit Savaşı sırasında özellikle Hollandalı tüccarlar İstanbul ve İzmir limanlarını son derece aktif olarak kullanmaktadırlar. Nitekim, Gabatto, Bartogliati, Giorgio Bloma ve Isaach de Bois adlı Hollandalı tüccarların faaliyetleri bunu teyit etmektedir. Bu ticaret içerisinde özellikle Osmanlı limanlarına getirdikleri kalp sikkeler ve paralar ile kumaşlar son derece önemlidir. Ticarî faaliyetleri sırasında zaman zaman Garp Ocakları korsanlarından dolayı tehlikeler de yaşamaktadırlar. Bu nedenle Osmanlı limanlarına konvoylar halinde gelmeyi tercih etmektedirler. Ayrıca şu da belirtilmeli ki Girit’in zabtı için Osmanlı ile Venedik arasında meydana gelen savaşlar Hollanda’nın İzmir’de odaklanan ticaretini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu gibi hususların sayısını arttırabilecek olsak da resmin bütününü aydınlatan bazı örnekler üzerinden bir değerlendirme yapılacaktır. Çalışmamızın temel kaynağını Cenova Devlet Arşivi’ne ait konsolos mektupları ve raporları ile İngiliz Milli Arşivi’ndeki State Papers kolleksiyonunda bulunan defterler teşkil edecektir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Hollanda, Ceneviz, İstanbul, İzmir