The Development of the Transit Trade of Iran in the Triangle of Russia, Ottoman Empire and Iran In the second Half of the 19th Century

Authors : Mehmet ÇETİN

Pages : 21-52

Doi:10.18513/egetid.974591

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2021-07-28

Article Type : Research Paper

Abstract :İran transit ticareti hem Osmanlı Devleti hem de Avrupa ekonomileri için hammaddelere erişim anlamında büyük bir öneme sahip olmuştur. Bu ticaret 18. yüzyılın son çeyreğine kadar büyük ölçüde Osmanlı Devleti’nin kontrolündedir. 1774 yılındaki Küçük Kaynarca Antlaşması ile birlikte bu tekel hakkının kaybedilmesi ve Rusya’nın Kafkaslar üzerinde kurduğu tedrici hakimiyet, söz konusu transit ticaretin takip eden dönemde Osmanlı Devleti ve Rusya arasında büyük bir problem dönüşmesine neden olmuştur. Bu çalışmada İran transit ticaretinin 19. yüzyıldaki seyri, Osmanlı Devleti tarafından bu transit ticaretin farklı bir güzergaha sapmasını önleme ve Rusya tarafından da kendi topraklarına çekme şeklinde kendisini gösteren farklı sahalardaki politika tedbirleri bağlamında değerlendirilmektedir. Bununla birlikte bölgesel ticaretin bu rekabet süreci altındaki gelişimi, birincil kaynaklardan istifade ederek ortaya konulmaya çalışmıştır. Bulgular, İran’ın kuzeyindeki ticari faaliyetlerin tedricen Rusya tarafından ele geçirildiğini ve Osmanlı hükümetinin içerisinde bulunduğu kısıtlar bağlamında ihtiyaç duyduğu girişimleri gerçekleştiremediğini ve bunun sonucunda Batı ile İran arasında alternative güzergahların ortaya çıktığını göstermektedir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Rusya, Iran transit ticareti, 19 Yüzyıl, Avrasya İktisat Tarihi