İdeolojinin Coğrafi Tezahürü: Ērān Ud Anērān

Authors : Muhammet YÜCEL

Pages : 797-824

Doi:10.18513/egetid.1050218

View : 18 | Download : 16

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Sasani imparatorluk ideolojisi ve propagandası ile imparatorluğun merkezi coğrafyası arasında kurgulanan bağ tarif edilmekte ve bunun devlet sistemi kurgusunda dönüşüm ve sürekliliğe ne ölçüde etki ettiği ve bu dinamik sürecin hangi argümanlarla beslendiği ele alınmaktadır. Sasani imparatorluğu sadece rakiplerine karşı değil aynı zamanda kendi tebaasından farklı dini ve etnik zümrelerin aleyhine de ideolojik bir yaklaşım benimsemişti. Önce siyasi ve askeri kazanımlar elde ederek İran’da yegâne güç oldular daha sonra bu kazanımları din, tarih ve gelenekle takviye ettiler. Hem hanedanın kendisi hem de hanedanın hükmettiği coğrafya dini ve kültürel olarak kutsandı ve bunlardan birinin varlığı diğerinin mevcudiyetine zorunlu olarak bağlandı. Böylece Ērān, Ērānšahr ve Ērān ud anērān kavramları kurulan sistemin adı ve temsili oldu. Bu çalışmada Ērān kavramının ilk defa ne zaman kullanıldığıyla ilgili yeni bir öneri getirilmekte ve Ērānšahr “İran imparatorluğu” ve Ērān ud anērān “İraniler ve gayr-ı İraniler” gibi coğrafi ve tarihsel kavramların ne tür ideolojik saikler etrafında şekillendiği tartışılmaktadır.
Keywords : İran, Sasaniler, Sasani imparatorluğu, Kabe i Zerdüşt yazıtı, ideoloji ve propaganda