Türkistanlı Bir Düşünür: Ebu Mansur Matüridi: Kimliği, Tarihî Konumu, Fikrî Mücadelesi ve Yöntemi

Authors : Nadim MACİT

Pages : 333-373

Doi:10.18513/egetid.1148758

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2022-07-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Ebu Mansûr Mâtürîdî insert ignore into journalissuearticles values(238- 333 /852-944); İslam düşünce tarihinde özel bir yere sahiptir. O, bir taraftan kelamcıların öncüsü, Müslümanların akaidini yanlışlardan arındıran bilgin, Ehl-i Sünnet anlayışının kurucusu, hidayet meşalesi ve önderi gibi sıfatlarla anılır. Diğer taraftan birçok ilim ve mezhep tarihçisi eserlerinde ona yer vermemiş, hatta takipçileri bazı görüşlerini Eş’arî anlayışa uydurmuşlardır. Mâtürîdî, İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin görüşlerini sistemleştiren, varlığı ve hayatı anlamak için yöntem, bilgi kuramı geliştiren, insan tabiatı-akıl, akıl-evren ilişkisini tahlil eden özgün bir İslam bilginidir. Üzeri perdelenmiş ve kırılmaya uğramış olsa da Usûli’d-din âlimleri onun bilgi anlayışını taklit etmişlerdir. Mâtürîdî, zihin darlığı içinde kirlenen ve derin fikri ve ahlaki krizler yaşayan İslam coğrafyasında yeniden keşfedilmekte, kimliği ve ilmi şahsiyeti, görüşleri üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Vahşi ihtilafın, insanlık dışı çatışmaların alanı olmaktan çıkmak için İslam’ın bu akılcı ve manevi yorumunu anlamamız gerekmektedir. Bu makale Mâtürîdî’nin hayatı, kimliği ve tarihi bağlamı, fikri konumu ve mücadelesi gibi konuları, ayrıca geliştirdiği bilgi kuramı, insan tabiatı-akıl, akıl-evren ilişkisi meseleleri üzerine yaptığı tahlilleri ele almaktadır. Yine bu makale ile Türkistanlı bir düşünürün tarihi duruma verdiği cevabı tanıtmak, günümüz tartışmalarına katkı sunma potansiyelinin olduğunu göstermek amaçlanmaktadır.
Keywords : Ebu Mansur el Mâtürîdî, Ehl i Rey, Sünni Kelam, Sâmânîler, Akıl, Nakil