İNGİLİZ-RUS NÜFUZ ÇEKİŞMESİ ORTASINDA İSTENMEYEN BİR OSMANLI ELÇİSİ: MEHMED NAMIK PAŞA (1834-1835)

Authors : Ahmet Dönmez

Pages : 81-105

Doi:10.18513/egetid.1385290

View : 79 | Download : 68

Publication Date : 2024-07-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Tanzimat ve I. Meşrutiyet döneminin önde gelen devlet adamlarından Mehmed Namık Paşa’nın Londra elçiliği Osmanlı ve İngiliz arşiv belgelerine göre analiz edilmiş ve değerlendirilmiştir. Namık Paşa, devletin çeşitli kademelerinde görev almış, padişahlara danışmanlık yapmış bir diplomat, asker ve devlet adamıdır. Babıâli kalemlerinde başladığı kariyerine askerî sınıfa geçerek devam etmiş, Mehmed Ali Paşa isyanı ardından 1832 yılında yardım talebi için özel elçi olarak İngiltere’ye gönderilmiştir. İlk elçiliği ardından iki yıl sonra yeniden Londra elçiliğine tayin edilmiştir. Bu sırada Osmanlı Devleti’ni himayesine almaya ve Batı Avrupa devletleriyle ilişkisini kesmeye çalışan Rusya, elçi tayinini engellemeye uğraşmış; başarılı olamayınca Namık Paşa’yı kontrol altında tutmaya çalışmıştır. İngiltere ise Ahmed Fevzi Paşa gibi Rus taraftarı kişilerle bağlantısı ve daha önce Rusya’da görev alması sebebiyle Namık Paşa’ya şüpheyle yaklaşmıştır. İstanbul’daki İngiliz elçisinin onun Rus taraftarı olduğu yönünde gönderdiği raporlar sonucu Osmanlı elçisine karşı İngiliz yönetiminde bir güven sorunu oluşmuştur. Namık Paşa’nın görevlerini yerine getirebilmek için yaptığı girişimler ve kendine güvenen tavırları, fazlaca kibirli olan ve karşılarında kendine güvensiz bir kişi bekleyen İngilizleri rahatsız etmiştir. Namık Paşa’nın Rus taraftarı olduğu iddialarıyla bu sorunlar bir araya gelince onun İngiliz hükümetince istenmediği düşüncesi Babıâli’de değerlendirilmeye başlanmıştır. II. Mahmud, İngiltere’ye Mısır ve Cezayir meselelerinde duyulan ihtiyaç sebebiyle bulunduğu ülkede istenmeyen Namık Paşa’nın yerine başka bir elçi gönderilmesini kabul etmiştir.
Keywords : Mehmed Namık Paşa, Londra Elçiliği, II Mahmud, Lord Palmerston