Osmanlı Devleti’nde Ekmek Üretiminde Modernleşme Çabalarına Bir Örnek: “Ekmek ve Ma‘mûlât-ı Dakîka Şirket-i Osmâniyesi” ve Nizamnamesi

Authors : Salih BAŞKUTLU

Pages : 895-910

Doi:10.21551/jhf.785003

View : 15 | Download : 4

Publication Date : 2020-09-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet Göç, savaş ve başka nedenlerden ötürü 20. yüzyılın ilk çeyreğinde İstanbul’un nüfusu 1 milyonun üzerine çıkmıştı. Bu kadar yoğun nüfusun yaşadığı bir kentin ekmek ihtiyacı, çözülmesi gereken bir problem olarak durmaktaydı. Çünkü ekmek İstanbul ahalisinin temel besin kaynağıydı. 1878-1879 Osmanlı-Rus Harbi ve Balkan Savaşları neticesinde kente akan göçmen kitleleri ucuz ekmek talebini bol miktarda arttırmıştı. Bunun haricinde imparatorluğa başkentlik yapan İstanbul’da kalabalık bir bürokrat ve askerî sınıf da mevcuttu. Kentte artan ekmek talebini karşılamak için acil çözümlere ihtiyaç vardı. Geleneksel yöntemlerle üretim yapan değirmen ve fırınlar ekmek sıkıntısını giderecek potansiyelden uzaktı. Bu açıdan Avrupa standartlarına uygun üretim yapan modern ekmek fabrikalarının ve değirmenlerin inşa edilmesi kaçınılmazdı. Nitekim bununla ilgili çalışmalar hız kazandı ve İstanbul’da modern ekmek üretim tesisleri inşa edilmeye başlandı. Bu sürecin sağlıklı işlemesi için ekmek fabrikalarının üretim ve tüketim organizasyonunu sağlayacak anonim şirketler ortaya çıktı. Bunlardan biri de “Ekmek ve Ma‘mûlât-ı Dakîka Şirket-i Osmâniyesi”ydi. Bu şirket ekmeğin yanı sıra francala, bisküvi, makarna, pasta, çikolata ve her türlü unlu mamuller üretip satmayı hedeflemişti.
Keywords : Ekmek, Anonim Şirket, Değirmen, Nüfus, Fabrika