H. 1132-1149/1720-1737 Yılları Arasında Sakız Muhassıllığına Bağlı Bazı Mukataalardan Yapılan Havaleler

Authors : Bülent ÇELİK

Pages : 594-613

Doi:10.21551/jhf.1100373

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2022-06-28

Article Type : Research Paper

Abstract :1566’da gerçekleşen Sakız Adası’nın Osmanlı donanması tarafından fethi, Osmanlı deniz gücünün Ege ve Akdeniz’deki faaliyetlerinin yoğunluğuna ve bir güç haline gelişine bakıldığında aslında geç kalmış bir fetihti. Ada uzun yıllardır Ceneviz kontrolündeydi ve Osmanlı toprakları ile Batı Dünyası arasında, özellikle konu ticaret olduğunda, bir tampon bölge konumundaydı. Her iki tarafın da işine gelen bu statüko, adanın Osmanlılar tarafından fethiyle sona erdi. Osmanlı idaresi başlarda kaptan paşa eyaletine bağlı bir sancak kurmayı denediyse de bundan kısa sürede vaz geçti. Ada gerek yetiştirdiği tarımsal ürünlerle gerekse Ceneviz idaresi sırasında oluşturduğu dokuma endüstrisi ve bunun ticareti sayesinde kendi ekonomik yapısını oluşturmuştu. Osmanlı idaresi adada yetişen sakız mestakisi ve dokuma endüstrisinden elde edilen gelirleri mukataa halinde işletmeyi tercih ederek burada idari-mali bir birim olan muhassıllık idaresini uygulamaya koydu. Zaman zaman Ege’de kadim düşman Venedik ile yapılan mücadeleler bu üretim ve ticareti zor durumda bıraksa da Osmanlı idaresi altında adada barış sürdü. Bu çalışmamızda adanın XVIII. yüzyıl’da Osmanlı merkezi tarafından vergilendirilen bazı mukataa gelirlerinden yapılan çeşitli harcama kalemlerini ve bu yolla Osmanlı Devleti’ne sunduğu katkıları incelemeye çalışacağız.
Keywords : Osmanlı Devleti, Sakız Adası, muhassıllık, mukataa, kumaş, mastaki