Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Manisa Merkez Hapishanesi (1870-1920)

Authors : Mehmet GÜNEŞ, Gözde DEVE

Pages : 358-401

View : 65 | Download : 48

Publication Date : 2023-06-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Suçluların hapsedilmesini sistematik bir şekle sokan hapishaneler, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaygınlaşmaya başlamış, Batı’da olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de ceza sistemi içerisinde yerini almıştır. Bilhassa Tanzimat’la birlikte kabul edilen yeni ceza kanunları ve daha sonra yayımlanan nizamnameler ile hapis cezası ve bu cezanın mekansal boyutunu oluşturan hapishaneler ön plana çıkmıştır. Ancak bu durum önemli sorunları da beraberinde getirmiştir. Hapishaneler hususunda en önemli sorunlardan birisi bina sorunu olarak ortaya çıkmıştır. Devletin içerisinde bulunduğu ekonomik durum, çoğu zaman yeni hapishane binaları inşa edilmesine müsaade etmediği gibi, hapishane amacıyla kullanılan mevcut yapıların tamiratına da imkan sağlamamıştır. Mahpusların son derece izdihamlı mekanlarda yaşama zorunluluğu, sağlık ve güvenlik gibi sorunları da beraberinde getirmiştir. Osmanlı Devleti\`nin son dönemlerinde Manisa hapishanesi de bütün bu olumsuzlukları üzerinde bulundurması bakımından tipik bir örnek teşkil etmektedir. Bu çalışmada, ağırlıklı olarak Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi\`nde yer alan muhtelif tasniflerdeki belgelerden istifade ederek, Aydın vilayetine bağlı Saruhan sancağı Manisa kazası hapishanesinin 1870-1920 yılları arasındaki vaziyeti incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda mezkur hapishanenin fiziki yapısı, tamirat ve inşası ve bunun için yapılan masraflar, mahkum ve tutuklular, hapishane görevlileri ve ücretleri ile ilgili bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Aydın vilayeti ve dahilindeki diğer bazı liva ve kaza hapishaneleri ile ilgili birkaç çalışma mevcut olmakla birlikte Manisa merkez hapishanesi ile ilgili kapsamlı bir çalışma yapılmamış olup, bu çalışma ile bu konudaki eksikliğin giderilmesi amaçlanmaktadır.
Keywords : Hapishane, Manisa Hapishanesi, Mahkum, Mahpus, Tutuklu