Bir Ortaçağ Efsanesi Kronolojisi: Prester Johannes -Hindistanlardan Amerikalara

Authors : Muhammed Ali Budak

Pages : 134-163

Doi:10.21551/jhf.1642589

View : 41 | Download : 17

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Prester Johannes efsanesi bir Geç Ortaçağ Avrupa efsanesidir. Kendisi Edessa’nın (Urfa) Atabek İmadüddin Zengi tarafından elde edilmesinden sonra Avrupa’da tanınır hale gelmiştir. Müslümanların egemenliğinin ötesinde bulunan, doğaüstü özelliklere sahip bir ülkeyi yönetmesinin yanında aynı zamanda Hıristiyan din adamlığı görevini de üstlenen ve bundan dolayı prester unvanını taşıyan Johannes’in kökleri, aslında Hıristiyanlığın Asya’da yayılışı kadar eskidir. Asya’nın hemen her yerine giren Nesturilerin ve Hindistan’da zaten mevcut olan Hıristiyanların dini inançlarının çeşitli siyasi olaylarla etkileşimi neticesinde doğan bu efsane, Haçlı Seferleriyle beraber aslında Avrupa’nın Kızıl Elması haline dönüşmüştür. Hindistan’ın baharatlarını büyük bir açgözlülükle tüketen Avrupa’nın gözünde, Müslümanlara arkadan saldıracak bir müttefik olarak Asya’da aranan Prester Johannes’in bu özelliklere sahip olan Moğollar olmadığı anlaşılınca, Memlüklülerin ortaya çıkmasıyla beraber Afrika’ya taşınmıştır. Bu sefer de doğu ile batı arasındaki ticaret yollarının tam ortasında bulunan ve dolayısıyla Avrupa ticareti üzerinde söz sahibi olan Memlüklülere arkadan saldıracak bir yere yani Etiyopya’ya geçen Prester Johannes’in burada olmadığı da kısa süre içinde anlaşılmıştır. Aydınlanma Çağı ile bilimsel çalışmaların hızlanması ve dünyanın da daha küçük bir yer haline gelmesiyle Prester Johannes’in Afrika’da değil Asya’da olduğu düşünülmüş, aranmış ama orada bulunamamış ve tam kendini yeni keşfedilen Amerikalarda gösterecekken tamamen bir efsane olduğu kabul edilmiş ve tarihe karışmıştır.
Keywords : Ortaçağ, Avrupa, Kültür, Efsane, Prester Johannes