Dâvûd el-Kayserî’nin Tâiyye Şerhinde “İttihad Makāmı”

Authors : Zeliha ÖTELEŞ

Pages : 67-82

View : 26 | Download : 11

Publication Date : 2021-01-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı entelektüel geleneğinin oluşmasında İbn Arabî ve İbnü’l-Fârız te’siri, Dâvûd el-Kayserî’nin te’lifleri aracılığıyladır. Osmanlı Devletinin ilk baş müderrisi olması, bu te’sirin yaygın ve kalıcı olmasını sağlamıştır. İbn Arabî’nin Türk düşüncesi üzerindeki te’sirleri hakkında yapılan çalışmalar devam ederken; İbnü’l-Fârız te’siri ihmâl edilmiş görünmektedir. Osmanlı entelektüellerinin, İbnü’l-Fârız’ın en meşhur kasîdelerinden olan Hamriyye insert ignore into journalissuearticles values(Kasîde-i Mîmiyye); ve Tâiyye insert ignore into journalissuearticles values(et-Tâiyyetü’l-Kübrâ); kasîdeleri üzerine te’lif ettikleri onlarca şerhin mevcûdiyetini görmek, İbnü’l-Fârız te’sirinin sâdece bir boyutudur. Sûfîlerin tenkîd edilmelerine sebep olan “ittihâd” mefhumunun Dâvûd el-Kayserî nazarından İbnü’l-Fârız beyitleriyle nasıl şerh edildiğini ele aldığımız bu çalışmada, İbnü’l-Fârız beyitlerinde “vahdet” ve “ittihâd” kavramlarının birbiriyle olan ilişkisine işâret etmek, her ne kadar vahdet-i vücûd mektebi içinde zikredilmese de beyitlerinin ekseriyetle vahdet-i vücûd mektebine mensup şârihler tarafından şerh edilmesi, sûfî şâirin bu mektep içindeki te’sirinin aktarılmasını gerekli kılmıştır. İbnü’l-Fârız’ın vahdet-i vücûd anlayışına etkileri üzerine uzun soluklu çalışmalar gerektiği muhakkaktır. Bu anlayışın Osmanlı Devleti’ndeki ilk mümessili olan Dâvûd el-Kayserî nazarından İbnü’l-Fârız beyitlerinde “ittihâd makāmı” hakkındaki bu kısa çalışmamızın asıl gāyesi, vahdet-i vücûd anlayışının şekillenmesinde İbnü’l-Fârız te’sirini hatırlatmaktır.
Keywords : Dâvûd el Kayserî, İbnül Fârız, İttihâd, Seyr u Sülûk