Mevlevîlikte Merkeziyetçilik: Çelebilik Makamı ve Tevcihâtı

Authors : Ayşegül METE

Pages : 17-42

View : 26 | Download : 12

Publication Date : 2021-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihî süreçte üç kıtaya yayılmış olan Mevlevîliğin merkeziyetçi yapıda olmasını sağlayan en önemli unsur, Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 672/1273); makamını temsil eden Konya Mevlâna Âsitânesi Çelebilik Makamıdır. Gerek devlet gerek Mevlevîlik içerisindeki statüsü gerekse yapılan tevcihât bakımından Çelebilik Makamını konu edinen bu makale, ilgili literatürde yer yer belirsiz ve kısmen de eksik bırakılan tevcihât meselesini açıklığa kavuşturma amacı taşımaktadır. Özel statü ve yetkilere sahip olan Çelebilik Makamına hangi yolla geçildiği ve yine hangi tarihten itibaren Çelebi Efendi tayininin devlet eliyle gerçekleştirildiği ve bunların keyfiyeti meselesini belirginleştirmeye çalışan bu makale, Çelebilik Makamına yapılan tevcihâtın verâset dâhilinde şûra, istihlâf ve devlet dahli gibi farklı usûllerin bulunduğu bir yapı arz ettiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca ilgili kaynaklarda tarih kaydedilmeksizin belirtilen Çelebilik Makamına yapılan tevcihâta devletin de müdahil olduğu bilgisinin 17. yüzyıldan itibaren gerçekleştiği tespit edilmiştir. Devletin söz konusu müdahalesi önceleri Çelebilerce hoş karşılanmazken 18. asır itibariyle onların söz konusu müdahaleyi destekleyen bir tavır takınabildikleri görülmüştür.
Keywords : Tasavvuf, Mevlevîlik, Konya Mevlâna Dergâhı, Çelebilik Makamı, Çelebi Efendi