Hacı Bayram Veli’nin Şiirlerinde İnsanın İkilemi

Authors : Musa Kaval

Pages : 61-90

View : 113 | Download : 85

Publication Date : 2023-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu tasavvuf geleneğinde günümüzde yadsınamaz derecede önem taşıyan şahsiyetlerden biri de Hacı Bayram Veli’dir. Tasavvufi kurum ve ekoller açısından farklı akisleri olan Hacı Bayram Veli’nin Türk toplumunun ürettiği farklı kültürel enstrümanlarda da etkisinin olduğu görülür. İnsan bağlamında toprak ve şehrin konu edildiği şiirleri onun bu yönünün açık örneği olmuştur. Kuşkusuz âlim bir şahsiyet olmasının bunda büyük önemi vardır. Zira ilminin, insan ile buluşturduğu zaman ve mekânın kozmik bir bilinçten taşan aydınlanmanın tezahürleri olduğu söylenebilir. Aynı coğrafyayı paylaştığı insanlara tevhid mesajını doğru bilgi ile sunarken basit bir anlatımla hikmeti de gönüllere nakşettiği görülür. İnsan yurdunun padişahı olan kalbe hitap ederken düşmanı olan nefse dikkat çeker. Nefis ile dünyanın oluşumunda ana unsur olan taş-toprak arasındaki ilişkiyi metaforik anlamda ustalıkla kullanması, onun kozmoloji ile metafizik ilimleri arasındaki bağlama vakıf olduğunu göstermektedir. Zira anlaşılmaktadır ki, insanın taş ve toprak arasındaki mücâhedesi dünyanın yaşamsal deviniminden bağımsız değildir. Küçük âlem olan insanın kendi yaratılışında gördüğü taş-toprak bağlantısı büyük âlemin canlılık kazanmasıyla kurulmuştur. Bu sırları keşfeden Hacı Bayram Veli, insanın kendini bilip gerçekleştirebilmesi için her iki âlemin yapısal benzerliklerinden istifade etmiştir. Bu çalışmada onun şiirlerinde bu bağıntı eşliğinde insanın ikilemi anlaşılmaya çalışacaktır.
Keywords : Tasavvuf, Hacı Bayram Veli, İnsanın İkilemi, Taş, Toprak