Burhân-ı Temânuun Kesinliği Problemi

Authors : Ekrem Sefa GÜL

Pages : 377-416

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kelamcılar Allah’tan başka ilah olmadığını kanıtlamak için çeşitli deliller ortaya koymuşlardır. Bunların içinde Burhân-ı Temânuun ayrı bir önemi vardır. Aslı el-Enbiya Sûresi 22. âyette yer alan bu delil kâinatta birden çok ilah olması durumunda bu ilahların arasında çıkacak çatışmadan dolayı âlemdeki düzenin bozulmasının kaçınılmaz olduğunu ifade eder. Buna göre kâinatta birden çok ilah olması halinde çıkması muhtemel bu çatışma gerçekleştiğinde ve ilahlardan her biri aynı konudaki iki zıt seçenekten birini istediğinde ya iki ilahın da istediği yerine gelecektir ki bu iki zıttın birden olmasını gerektirdiği için imkansızdır. Ya ikisinin istediği birden olmayacaktır ki bu da mahallin ayrı kalamayacağı iki zıttan aynı anda mahrum kalması anlamına geldiği için aynı şekilde imkansızdır. Yahut da birinin istediği olacak diğerinin olmayacaktır. Bu ise istediği olmayan için âcizliktir ve âciz olan ilah olamaz. Bu durumda âlemdeki düzen ortadan kalkacak ve fesad kaçınılmaz olacaktır. Âlemdeki düzen bozulmadan sürdüğüne göre birbiriyle çatışan iki ilah yoktur. Bu da kâinatta iki ilah olmadığının kanıtıdır. Bu delil asırlarca tevhidin en kesin ispatı olarak kabul edilmiştir.
Keywords : Burhan, Temânu, İspat, İlah