İbâzî Tefsirlerde İ`câzü`l-Kur`an

Authors : Fatih ALTUN, Gökhan ATMACA

Pages : 321-350

Doi:10.47424/tasavvur.1085043

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam alimleri; Kur’an’ın evrenselliğini, erişilmez üstünlüğünü ve ilahî kelam olduğunu ifade eden i‘câzü’l-Kur’an üzerinde önemle durmuşlar, yetiştikleri ortam ve ilmi birikimleriyle Kur’an’ın i‘câzını anlamaya çalışmışlardır. Bu konuda, İslam tarihinin erken döneminde teşekkül eden ve günümüzde varlığını devam ettiren İbâziyye mezhebine mensup müfessirler de çaba göstermişlerdir. Bu makalede İbâzî müfessirlerin i‘câzü’l-Kur’an’a yaklaşımlarının incelenmesi hedeflenmiştir. Bununla birlikte İbâzî tefsirlerde ve bazı Sünnî kaynaklarda i‘câz, mucize ve tehaddînin neler olduğu tespit edilmeye çalışılmış ve bu iki ekolün görüşlerinin kıyaslanması amaçlanmıştır. Araştırmanın sonucunda İbâzî müfessirlerin Kur’an’ın metin ve muhtevasıyla tehaddîde bulunduğu, benzerinin meydana getirilemeyeceği ve kıyamete kadar geçerli bir mûcize olduğu hususunda aynı kanaati taşıdıkları anlaşılmıştır. Ayrıca İbâzî müfessirlerle Sünnî âlimlerin i‘câzü’l-Kur’an’a bakış açılarının benzer olduğu görülmüştür. Bunun istisnası, İbâzî müfessirlerden Ettafeyyiş’in tehaddî ile halku’l-Kur’an arasında kurduğu ilişkidir. İbâzî ve Sünnî alimlerin görüşlerindeki benzerliğin çokluğu, i‘câzü’l-Kur’an’a tenzihi bir anlayışla yaklaşmaları ve tefsir kaynaklarının aynı olmasıyla; görüşlerindeki farklılığın sebebi ise mezhebi düşüncenin etkisiyle açıklanabilir.
Keywords : Tefsir, İcâzül Kuran, İbâzîyye, Ehl i sünnet, Tehaddî