Ortak Hadisler Bağlamında Ehl-i sünnet ve Şîa’ya Göre Firâset Rivayetinin Değerlendirilmesi II: Şiî Rivayetler

Authors : Mustafa TATLI

Pages : 781-805

Doi:10.47424/tasavvur.1159864

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Ehl-i sünnet ve Şîa’nın temel hadis kitaplarında yer alan ortak rivayetler, mezhep içi ve mezhepler arası ilişkilerin tespitinde önemli bir inceleme konusudur. Bu rivayetlerin önemli bir kısmında iki mezhebin, müşterek hadislere farklı anlamlar yükleyerek veya ziyadelerde bulunarak birbirlerinden ayrıldığı görülmektedir. Özellikle iman esaslarıyla ilgili ortak hadislerde Şîa’nın yaptığı ziyadelerde velayet, imamın gerekliliği, imamların masum ve muhaddes olması gibi hususların delillendirildiği anlaşılmaktadır. Kimin haklı olduğu bir tarafa ortak rivayetlerdeki anlam ve lafız farklılıkları hem mezhepler arası hem mezhep içi ayrılıkları ve oluşum süreçlerini takibine katkı sağlayabilmektedir. Bu hususları bir örnek üzerinden görebilmek için müşterek rivayetlerden firâset hadisi ele alınmıştır. Müstakil bir çalışmada firâset hadisinin, Ehl-i sünnet içinde özellikle sûfî gelenekte yer bulduğu ve Ehl-i sünnet’e Şîa’dan geçmediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu makalede ise hadisin Ehl-i sünnet’ten Şîa’ya geçip geçmediği ortak râviler incelenmek suretiyle araştırılmış, fikrî bir etkileşimin olup olmadığı üzerinde durulmuştur. Ehl-i sünnet içerisinde sûfîlerin firâset anlayışına yüklediği anlamın Şîa’da imamların muhaddes olma özelliğine benzediği tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak Şîa’nın firâset hadisine bazı ziyadelerde bulunarak Ehl-i sünnet’ten farklı çıkarımlara gittiği belirlenmiştir. Ayrıca Şîa’nın mezhep içi ayrışmalarında İsnâaşeriyye’nin kendi haklılığını teyit etmek için firâset hadisini diğer gruplara karşı delil getirdiği görülmüştür.
Keywords : Hadis, Şîa, Ortak Rivayet, Firâset, Şiî Rivayetler, Hadith, Shia, Common Narration, Firâsah, Shiite Narrations