Tefsir Mukaddimelerinde Mushaf Tarihi Olgusu

Authors : Fatih Cankurt

Pages : 1311-1336

Doi:10.47424/tasavvur.1356344

View : 124 | Download : 80

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Ebû Bekir devrinde Kur’ân âyetlerinin toplanıp kitap haline getiril-mesiyle başlayan mushaf tarihi, kıraat ilmi ve tefsir usûlü açısından önemli bir yere sahiptir. Hususen Kur’ân’ın beşer kelamı olduğu noktasındaki tezlerini kanıtlama amacıyla Batılı araştırmacıların odağındaki konunun, ülkemizde rağbet gördüğünü söylemek pek mümkün değildir. Bu noktada, alana katkı sunabilme amacıyla hazırlanan bu çalışmada, tefsir mukaddimeleri, mushaf tarihi konuları yönüyle incelenmiştir. Tefsir eserlerinin birçoğunda mushaf tarihine dair kıymetli bilgiler verilmektedir. Önemli tefsir eserlerinden Garâibü’l-Kur’ân, Tefsîru’l-Hâzin, Cevâhiru’l-hısân, Fethu’r-rahmân Rûhu’l-meânî, Tefsîru’l-Merâgî ve Tefsîru’l-hadîs isimli tefsirlerin mukaddimeleri, mushaf tarihine dair zengin bilgiler ihtiva etmeleri ve bu cihetle henüz incelenmemiş olmaları sebebiyle araştırmamızın temelini teşkil etmektedir. Bu doğrultuda mezkûr tefsir eserlerinin mukaddimeleri, konulara göre oluşturulan başlıklar altında tetkik edilmektedir. Öncelikle Kur’ân âyetlerinin Hz. Ebû Bekir döneminde mushaf haline getirilmesi konusu ele alınmakta, sonrasında Hz. Osman dönemindeki mushaf istinsah faaliyetinde gözetilen esaslar, komisyonda kaç sahâbînin yer aldığı, çoğaltılıp dönemin önde gelen beldelerine gönderilen mushafların sayısı, mushaflardaki sûre tertibinin kim tarafından yapıldığı mevzuları tetkik edilmektedir. Bunun yanında resm-i mushaf kaideleri ve bu kaidelerin mushafların yazımında esas alınmasının zorunluluğu hususunda paylaşılan malumata yer verilmektedir. Son olarak da bazı sahâbe mushafları özelinde Hz. Osman mushafları hakkında ortaya çıkan iddia, itham ve tartışmalar ele alınmaktadır.
Keywords : Kurân, Kıraat, Mushaf Tarihi, Resm i Mushaf, Tefsir Mukaddimeleri