Aḥmed el-Çârperdî’nin Usûl Düşüncesinde İhtilaflı Deliller

Authors : Davut Eşit

Pages : 277-308

Doi:10.47424/tasavvur.1448672

View : 102 | Download : 103

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Aḥmed el-Çârperdî (ö. 746/1346), müteahhirîn dönemi Şâfi‘î fakîhlerin-den biridir. Sonradan yerleştiği ve hiç ayrılmadığı Tebriz’de hayatını öğrenci yetiştirme ve eser telif etmeye adamıştır. el-Ḳāḍî Beyḍâvî’nin (öl. 685/1286) en seçkin öğrencisi olarak kabul edilen Çârperdî, Beyḍâvî’nin fıkıh usûlünde kaleme aldığı ve son derece muhtasar olan Minhâcu’l-vuṣûl adlı eserine es-Sirâcu’l-vehhâc adında bir şerh kaleme almıştır. Muteahhirîn dönemi fıkıh usûlünün temel özelliklerinden bir tanesi, meselelerin ve delillerin kelâm, mantık, cedel ve münazara terminolojisi ile kurgulanmasıdır. Çârperdî de Beyḍâvî’nin muhtasar olarak ele aldığı meseleleri ve delilleri, dönemin fıkıh usûlü anlayışı temelinde tartışmaktadır. Araştırmanın amacı ittifak edilen deliller olarak adlandırılan Kitâb, sünnet, icmâ‘ ve kıyâsın dışında kalan ve hücciyeti konusunda ihtilaf edilen delilleri merkeze alarak Çârperdî’nin usûl düşüncesini, etkilendiği usûlcüleri ve usûl tartışmalarında kullandığı yöntemi tespit etmektedir. Türkiye’de Çârperdî ile ilgili TDV İslâm Ansiklopedisi ve İslam Düşünce Atlası başta olmak üzere sınırlı sayıda birkaç araştırmanın olması, çalışmanın Çârperdî’ye dair usûl merkezli araştırmaların artmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : Fıkıh Usûlü, Beyḍâvî, Çârperdî, es Sirâcul vehhâc, İhtilaf Edilen Deliller