Yeryüzünün İlk Mabedinin Kâbe Olduğu Düşüncesini Kur'an'dan Temellendirebilme İmkânı

Authors : Yusuf Ağkuş

Pages : 436-465

Doi:10.31121/tader.1326022

View : 272 | Download : 252

Publication Date : 2023-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Kâbe’nin yeryüzünün ilk mabedi olduğu düşüncesini Kur’an’dan temellendirebilme imkânı araştırılmıştır. Kâbe’nin kutsiyeti hakkında olmasa da ne zaman ve kim tarafından yapıldığı hususunda Müslümanlar arasında bir ihtilafın olduğu görülmektedir. Bu konuda âlimlerin bir kısmı hatta büyük çoğunluğu Kâbe’nin yeryüzünün ilk mabedi olduğu düşüncesini savunurken, bir kısmı da Kâbe’nin Hz. İbrahim zamanında, Hz. İbrahim tarafından yapıldığını savunmaktadır. "Kâbe’nin yeryüzünde yapılmış ilk mabet” olduğu fikrinin Kur’an’a dayandığını savunan bir Müslümanın Kâbe’den önce yapılmış herhangi bir mabedin olabileceği fikrini tasvip etmesi mümkün değildir. Dolayısıyla çalışma neticesinde ulaşılacak sonuca binaen böyle bir düşünceyi dillendirmenin tefsir ilmi açısından mahzurlu olup olmayacağı cevap bulmuş olacaktır. Kâbe’nin ne zaman yapıldığı meselesinde daha çok Bakara Suresi 2/127, Âl-i İmrân Suresi 96, İbrâhîm Suresi 14/37, Hac Suresi 22/26, 29 ve 33. ayetler referans alınmaktadır. Ancak tartışma daha çok Âl-i İmrân Suresi’nin 96. ayeti üzerinden sürdürülmektedir. Bununla birlikte literal okuma yapıldığında ayetin zahirinin daha çok mutlak anlamda zamansal bir öncelliğe işaret ettiği görüldüğünden çalışmada önce ayrıntılı bir şekilde bu ayet daha sonra da diğer ayetler incelenmiştir. Kâbe’nin ne zaman yapıldığıyla ilgili nakledilen rivayetler inceleyeceğimiz ayetin anlaşılmasında hayati öneme sahip olmaları nedeniyle öncelikle bu rivayetler tahlil edilmeye çalışılmıştır. Yapılan dokümantasyon çalışmasıyla da ilgili ayetin tefsir külliyatında nasıl anlaşıldığı aktarılmaya ve olabildiğince analiz edilmeye çalışılmıştır. Konuyla ilgili rivayetler, sebeb-i nüzul bilgisi, bağlam, filolojik izahlar, müfessirlerin konuyla ilgili farklı yorumları göz önünde bulundurulduğunda söz konusu ayette Kâbe’nin Beyt-i Makdis’ten önceliğine ve üstünlüğüne vurgu yapıldığını söylemek mümkünken, ayetin kesin olarak "yeryüzünde yapılan ilk mabedin Kâbe olduğuna” işaret ettiğini söylemek mümkün değildir. Netice itibariyle konumuz olan ayetler ve ilgili rivayetler göz önünde bulundurulduğunda Kâbe’den önce yapılmış çeşitli mabetlerin olabileceğini dillendirmenin tefsir ilmi açısından sorun teşkil etmeyeceği söylenebilir.
Keywords : Tefsir, Kur\'an, Kâbe, Beyt i Makdis, Tapınak, Mâbed