Bakara 2/6. Ayetinin Tefsir Tarihindeki İzdüşümü

Authors : Burcu Dilek

Pages : 699-720

Doi:10.31121/tader.1340738

View : 221 | Download : 187

Publication Date : 2023-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tefsir tarihi boyunca içerik ve yazım yöntemi olarak tefsirlerde farklılıklar meydana gelmiştir. İslâmî ilimlerin diğer alanlarında incelenen farklı konu ve nazariyelere dair tartışmalar zamanla tefsirleri de etkilemiştir. Erken dönemde daha çok rivayet ve lügat üzerinden yürütülen tefsir faaliyeti sonraki asırlarda değişim göstermiş ve bunlara ilaveten müfessirler usûl, fıkıh, kelâm gibi farklı ilimlerin bilgilerine de tefsirlerinde yer vermişlerdir. Özellikle şerh-hâşiye literatürü incelendiğinde muhaşşînin entelektüel ilgisi ve birikimine göre değişiklik göstermekle birlikte bu etki daha net olarak fark edilmektedir. Söz konusu değişim zaman içerisinde tefsirin mahiyetine ilişkin bazı tartışmalarda etkili olmuştur. Ayrıca müfessirin bilmesi gereken ilimlere dair yapılan değerlendirmelerle de bu değişim ilişkili sayılmıştır. Dolayısıyla literatürdeki bahsi geçen değişimin bir yönüyle de olsa ortaya koyulması tefsir tarihine ilişkin vereceği fikir açısından önem arz etmektedir. Kur’ân’ın tüm ayetlerinin böyle bir değişim süreci açısından tek bir çalışmada incelenmesi, makalenin sınırlarını aşan bir teşebbüs olacaktır. Dolayısıyla bu makalede bahsedilen değişimin, Bakara 2/6. ayeti bağlamında tefsirdeki yansıması incelenmektedir. Böylece ayetin yorumunda meydana gelen değişimin hem zaman hem de yazım yöntemi açısından tespit edilmesi hedeflenmektedir. Bunun sonucunda özellikle Fahreddin Râzî, Ebussuûd Efendi, Âlûsî’nin tefsirleri gibi eserlerde, erken dönem tefsirlerinden farklı olarak ayetlerin diğer disiplinler açısından detaylı şekilde te’vîl edildiği görülmüştür. Envârü’t-tenzîl ve el-Keşşâf hâşiyelerinin bazılarında da bu yöntemin zaman zaman daha detaylı bir şekilde sürdürüldüğü tespit edilmiştir.
Keywords : Tefsir, Kur\'ân, Te\'vîl, Şerh Hâşiye, Bakara 2 6