Çuvaşça Kay- “Gitmek” Fiilinin Dilbilgisel ve Sözlüksel Kullanımları Üzerine

Authors : Sinan GÜZEL

Pages : 279-297

View : 21 | Download : 9

Publication Date : 2020-07-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçede fiiller; anlama ve işleve dönük değişkenlikleri ile dikkat çeken sözcük türleridir. Bağlam içinde biçimlenen sözlüksel anlamlarının yanında, kimi zaman dilbilgisel hâle gelerek birleşik oluşturduğu bir başka eylemin gerçekleşme biçimini tanımlayabilmekte, kimi zaman da dilbilgiselden sözlüksele geçiş yaparak söz varlığına katılabilmektedirler. Türk dilinin diğer değişkelerinde olduğu gibi Çuvaşçada da hem sözlüksel hem de dilbilgisel kullanımları bulunan sınırlı sayıda fiil bulunmaktadır. Çuvaşça kay- “gitmek” biçimi de söz konusu fiil kadrosunun bir parçasıdır ve dilbilimsel değişkenlikleri ile dikkat çeken bir fiildir. Bu makalede şimdiye dek bütüncül bir biçimde ele alınmamış olan kay- “gitmek” fiilinin Çuvaşçanın söz varlığına ve gramerine ilişkin kullanımlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Makalede fiilin, tarihî Çuvaşçadaki ilk tanıkları tespit edilecek; dilbilgiselleşmesi ile beliren {-sA kay-} art-fiilinin Modern Çuvaşçadaki kılınış bildirimleri ortaya koyulacak; son olarak da Çuvaşçanın sözvarlığına, kök anlamına ait sözlüksel kullanımları dışındaki katkıları belirlenecektir.
Keywords : Çuvaşça, kay fiili, dilbilgiselleşme, fiilde kılınış, söz varlığı, sözlükselleşme