Horasan Türkçesinin Gerivan Ağzı Üzerine

Authors : Ghazale ESMAİLABADİ

Pages : 143-158

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2022-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İran coğrafyasında Oğuz Türkçesinin farklı ağızlarını görebiliriz. Türkoloji ȃleminde önem taşıyan İran Türk ağızlarının üzerinde son zamanlarda eskiye nazaran daha çok çalışma yapılmıştır. Bunlardan biri ise Horasan Türkçesidir. Söz konusu lehçe hem Doğu hem de Batı Türkçesinin dil özelliklerini taşıması açısından özgün bir konuma sahiptir. Makalede Kuzey Horasan’da bulunan Gerivan ağzının fonetik ve morfolojik özellikleri konu edilmektedir. Söz konusu ağızda, dilbilimsel yönden tespit ettiğimiz en önemli özellikler şunlardır: ö ˃ e , ü ˃ i ve ünlü arasında bulunan d ˃ y değişimi; /ŋ/ ünsüzün ve sözcük başında bulunan /b/ ünsüzünün korunması, öğrenilen geçmiş zaman hikayesinin ekinin -u ile yapılması ve şart kipinin kullanımdan kalkması. Bu özelliklerin bir kısmı Farsçanın etkisiyle ortaya çıkmıştır. Bu etki ses özelliklerinin yanında, cümle yapısında da görülmektedir. Gerivan ağzı da diğer Horasan Türkçesinin ağızları gibi Farsçanın hâkimiyeti altına girerek dil değişimi sonucunda kullanımdan kalkmak üzeredir.
Keywords : İran Türk Ağızları, Horasan Türkçesi, Gerivan Ağzı