Çukurova Yöresi Koşullarında Bazı Buharlaşma Modellerinin Performanslarının Değerlendirilmesi

Authors : Deniz Levent KOÇ

Pages : 145-155

Doi:10.33462/jotaf.938894

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2022-01-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Buharlaşma, su döngüsünün anahtar bileşenidir. Buharlaşma miktarının belirlenmesinin; su kaynaklarının yönetimi, su varlığının belirlenmesi, sulama programlaması ve çevresel modelleme çalışmalarında çok önemli bir yeri vardır. A sınıfı buharlaşma kapları açık su yüzeyi buharlaşmasını ölçmek, tarla-bahçe bitkilerinin sulama programlaması ve su yönetimi için; bitki su tüketimlerini tahmin etmek amacıyla tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Pratik, teorik veya finansal nedenlerden dolayı kap buharlaşmasını ölçmek her zaman mümkün olmayabilir. Açık su yüzeyi buharlaşmasını meteorolojik verilerden kestirmek için pek çok model geliştirilmiştir. Bu çalışmada, bunlardan sıcaklığa, radyasyona, kütle transferine ve kombinasyona dayalı olan toplam 10 buharlaşma modeli insert ignore into journalissuearticles values(Penman-1948, Kohler–Nordenson–Fox insert ignore into journalissuearticles values(KNF);-1955, Papadakis-1961, Hamon-1961, Antal-1973, Linacre-1977, Hanson&Rauzi-1977, Kharrufa-1985, Abtew-1996, Modified-Turc-1996); Çukurova yöresi bitki büyüme mevsimi boyunca, 30 yıllık iklim verisi kullanılarak A sınıfı buharlaşma kaplarında günlük olarak ölçülen buharlaşma değerlerini kestirmek için kullanılmıştır. Modellerin doğruluğunun ve güvenirliliğinin belirlenmesinde ortalama karekök hatası insert ignore into journalissuearticles values(RMSE);, ortalama sapma hatası insert ignore into journalissuearticles values(MBE); ve bağıl hata insert ignore into journalissuearticles values(RE); istatistiksel yaklaşımlarından yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; Çukurova yöresi koşullarında A sınıfı buharlaşma kaplarından oluşan buharlaşmayı kestirmede en başarılı model, en düşük mevsimsel ortalama RMSE, RE ve MBE değerleriyle KNF insert ignore into journalissuearticles values(RMSE = 1.5 mm gün-1, RE = 0.4, MBE = -0.1 mm gün-1); olurken; en yüksek RMSE, RE ve MBE değerleriyle Hamon insert ignore into journalissuearticles values(RMSE = 6.9 mm gün-1, RE = 1.3 MBE = 6 mm gün-1); en başarısız model olmuştur. Araştırmada, Hanson & Rauzi modelide KNF modeline oldukça yakın sonuçlar vermiştir insert ignore into journalissuearticles values(mevsimsel ortalama değerler: RMSE = 1.6 mm gün-1, RE = 0.4 MBE = 0.7 mm gün-1);. Ayrıca, Hanson & Rauzi modelinin KNF modeline göre daha az meteorolojik veri kullanması, Hanson & Rauzi modelinin Çukurova yöresi koşullarında KNF’ye alternatif olabileceğini göstermiştir.
Keywords : Buharlaşma, Buharlaşma Modelleri, Çukurova Yöresi, Performans, A sınıfı buharlaşma kabı