GAZZÂLÎ VE LEİBNİZ OPTİMİZMİNDEN KANT’IN OTANTİK TEODİSESİNE KÖTÜLÜK SORUNU

Authors : Selahattin Akti

Pages : 33-56

View : 16 | Download : 15

Publication Date : 2017-01-15

Article Type : Review Paper

Abstract :Tümüyle iyi olan bir Tanrı‟ya rağmen kötülüğün âlemde bulunuyor olmasının mantıksal bir çelişkiye yol açtığını iddia eden düşünürlerin sorularına, yüzyıllar boyu cevap vermeye çalışan teolog ve filozoflar olmuştur. Fikir tarihinde genel olarak Teodise şeklinde isimlendirilen bu çalışmalar içerisinde, “İmkânda, var olandan daha mükemmeli yoktur” insert ignore into journalissuearticles values(Leyse fi‟l-imkâni ebda„u mimmâ kân); ve “Mümkün dünyaların en iyisi” insert ignore into journalissuearticles values(die beste aller möglichen Welten); cümleleriyle birbirine benzeyen ifadeler sarf eden Gazzâlî ve Leibniz‟in çalıĢmaları dikkat çekicidir. Her iki düşünürün de ifadeleri kendi çevrelerinde yankı bulmuş ve uzun tartışmalara sebep olmuştur. Bu makalede, farklı zaman dilimlerinde ve farklı kültür havzalarında yaşamış olan bu iki mütefekkirin, söz konusu ifadeleriyle aynı düşünceleri paylaşıyor olup olmadıkları araştırılıp, hangi argümanları kullandıklarına göz atılacaktır. Diğer yandan Kant, aklın sınırlarını dikkate almadan, kötülüğün yeryüzündeki varlığını ilahi hikmet ile açıklamaya çalışan Teodise yazarlarına eleştiriler getirerek hepsinin başarısızlığa mahkûm olduğunu iddia eder.
Keywords : Gazzâlî, Leibniz, Kant, Teodise, Otantik Teodise, Kötülük, Kötülük sorunu, Mümkün dünyalar