Heisenberg Belirsizlik İlkesindeki ‘Belirsizlik’

Authors : Semra UÇAR

Pages : 72-82

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Kuantum fiziğinin temel ilkelerinden biri olan ‘belirsizlik ilkesi’ Alman fizikçi Werner Heisenberg tarafından, 1927 tarihinde ortaya atılmıştır. Belirsizlik ilkesi, fiziksel anlamda elektron gibi bir atom altı taneciğinin bazı özelliklerinin aynı anda sonsuz hassaslıkla ölçülemeyeceğini belirtir. Aralarında belirsizlik ilişkisi olduğu bilinen çiftlerden biri momentum –konumdur. İlkeye göre atom altı bir parçacığın konumu ne kadar az belirsiz ise momentumu o kadar fazla belirsiz olacaktır. Bu ilişkinin tam tersi de geçerlidir. Ölçümün yapıldığı sıra, sonucu değiştirmektedir. Heisenberg belirsizlik ilkesinin matematiksel yapısının ortaya koyduğu bu sonuca göre, evren ile ilgili bilebileceklerimizin bir sınırı vardır. Belirsizliklerin temel nedeninin dalga-parçacık ikiliği olduğu görüşünü kabul eden Heisenberg, durumun evrenin fizik yapısının bir özelliği olarak ortaya çıktığını ve sadece ölçümden kaynaklanmadığını ileri sürmüştür. Böyle bir sonucun şüphesiz muazzam felsefi yansımaları olmuştur. Günümüzde da belirsizlik ilkesinin ortaya çıkardığı evren tablosu, fizikçiler ve filozoflar tarafından hala tartışılan bir konudur. Bu çalışma, söz konusu felsefi yansımaları, ontolojik ve epistemolojik olarak değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Keywords : Heisenberg belirsizlik ilkesi, kuantum fiziği felsefesi, fizik felsefesi, fizik tarihi, bilim felsefesi