Bitişik (Muttasıl) Şartlı İstisnâî (Seçmeli) Kıyaslar (Klasik Mantık kitaplarında görülen geçersiz/yanlış örnekler üzerine)

Authors : Halil İMAMOĞLUGİL

Pages : 102-136

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2021-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, bitişik şartlı seçmeli kıyas konusunu incelemek ve Klasik Mantık kitaplarında kullanılan yanlış örnekler üzerine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Aristoteles insert ignore into journalissuearticles values(m.ö. 384-322); yüklemli önermeleri ve kategorik kıyasları, şartlı önermeleri ve şartlı kıyasları ise Stoa Okuluna mensup filozoflar incelemiştir. Aristoteles’in görüşlerini esas alan Müslüman filozoflar, Stoacılardan gelen etkiyle birlikte, hem kategorik hem de şartlı önermelerden yapılan kıyasları incelemişlerdir. İslam mantıkçılarının konuları işleyiş tarzlarını esas alıp Batılı mantıkçıların görüşlerine de yer veren geleneksel tarzda yazılmış Türkçe Klasik Mantık kitaplarında, istisnâî insert ignore into journalissuearticles values(seçmeli); kıyas konusu birbirinden farklı ele alınmaktadır. İstisnâî kıyasların netice vermesi, şartlı öncülün tümel ve olumlu olmasına ayrıca şartlı öncülün seçenekleri arasında lüzumiyye insert ignore into journalissuearticles values(gereklilik); ilişkisinin bulunmasına bağlıdır. Klasik mantık kitaplarında verilen örneklerde, şartlı öncülün tümel ve olumlu olması şartlarına riayet edilirken şartlı öncülün seçenekleri arasındaki lüzumiyye insert ignore into journalissuearticles values(gereklilik); ilişkisine dikkat edilmemektedir. Klasik Mantık kitaplarında dört formdan her biri için genellikle farklı örnekler verilmiş ve verilen örneklerin bir kısmında, bitişik şartlı istisnâî kıyasın şartlarına riayet edilmemiştir. Bitişik şartlı öncülün mukaddem insert ignore into journalissuearticles values(ön bileşen); ve tâlîsi insert ignore into journalissuearticles values(art bileşen); arasında özel-genel ilişkisi, nedensellik ilişkisi ve birbirine eşit olduğu durumlar belirtilmeksizin, bitişik şartlı istisnâî kıyasın muhtemel dört formundan ikisinin geçerli ve ikisinin ise geçersiz netice verdiği ifade edilmiştir. Ancak bitişik şartlı istisnâî kıyasın muhtemel dört formundan biri için verilen örnekler diğer üç forma uygulandığında verilen örneklerin geçerli ve geçersiz formlara uygun düşmediği görülmektedir. Bu çalışmada örneklerin her biri incelenmiş ve neden geçersiz oldukları gösterilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Mantık, Şartlı ve Yüklemli Önerme, İstisnâî Seçmeli, Kıyas, Bitişik Şartlı İstisnâî Seçmeli, Kıyas, Geçerli ve Geçersiz Form