Çözümleyici Çizelge Yöntemi ile İbn Sina`da İktirânî Kıyas Denetlemesi

Authors : Samet BÜYÜKADA

Pages : 152-170

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :İbn Sina`nın mantığının önemli noktalarından birisi, onun kendisinden önceki mantık birikimini en iyi şekilde harmanlayarak ortaya yeni ve orijinal bir sistem üreten ayrıntılı bir kıyas kuramı sunmasıdır. İbn Sînâ’nın neredeyse bütün mantık eserlerinde bahsi geçen kıyas özellikle eş-Şifa külliyatının el-Kıyas kitabında ve İşârât ve’t Tenbîhât eserinde ayrıntıları ile anlatılmıştır. İbn Sînâ’ya göre kıyas iktirânî ve istisnaî olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İktirânî kıyaslar sonuç önermesinin ne kendisinin ne de çelişiğinin açık bir şekilde öncüllerde yer almadığı; istisnaî kıyaslar ise sonuç önermesinin kendisinin ya da çelişiğinin öncüllerin bir bölümünde açıkça yer aldığı kıyaslardır. İki kıyas türünün de onu meydana getiren önermelerin yüklemli ya da şartlı yapıda olmasına göre farklı türleri mevcuttur. Bizim burada yapmak istediğimiz İbn Sînâ’da yüklemli önermelerle kurulu iktirânî kıyasını modern mantıktaki geçerlilik denetleme yöntemlerinden birisi olan çözümleyici çizelge insert ignore into journalissuearticles values(ağaç yöntemi); ile denetlemektir. İncelememizde böylesi bir denetlemenin yapılabilmesi için kıyas içinde yer alan tümel önermelerde varlıksal getirim eklenmesinin şart olduğunu, aksi halde kıyasın üçüncü şeklinin ilk iki modunun geçersiz olduğunu göstereceğiz.
Keywords : İbn Sînâ, İktirânî Kıyas, Çözümleyici Çizelge, Geçerlilik, Varlıksal Getirim