Gazzali Descartes`ın Felsefesine Etki Etmiş Midir?

Authors : Ali Sertan BEŞER

Pages : 60-79

Doi:10.55256/temasa.1251610

View : 63 | Download : 52

Publication Date : 2023-06-14

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam dünyasının yetiştirdiği ve “Hüccet’ül İslâm” insert ignore into journalissuearticles values(İslâm’ın Delili); olarak anılan kelâmcı, mutasavvıf ve filozof Gazzâlî insert ignore into journalissuearticles values(d. 450/1058, ö. 505/1111); kesin bilgiyi insert ignore into journalissuearticles values(yakîn); arayışında şüphe metodunu kullanarak büyük bir sorgulama içerisine girmiştir. Araştırmalarında akıl, nefs, ruh, sezgi, nedensellik gibi birçok filozofun da gündeminde olan meseleleri felsefi bir üslupla tartışan Gazzâlî, bu anlamda doğuda ve batıda birçok düşünürü etkilemiştir. Bu etkiler takip edildiğinde Gazzâlî’nin açıklamalarıyla diğer filozofların düşünceleri arasında benzerlik gözden kaçmamaktadır. Gazzâlî ile bazı benzerlikler taşıyan ve tartışma konusu olan bir düşünür de Fransız filozof René Descartes’dır insert ignore into journalissuearticles values(d. 1596, ö. 1650);. Descartes’ın Yöntem Üzerine Konuşma, Meditasyonlar gibi eserlerine bakıldığında Gazzâlî’nin özellikle el-Munkız mine’d-dalâl, Kimyâ-i Sa‘âdet gibi eserlerinde yaptığı açıklamalarla benzerlik göstermektedir. Bu makalede, öncelikle İslam düşüncesinin Batıya etkisi bağlamında Gazzâlî’nin bilinirliği ortaya koyulmaya çalışıldıktan sonra, Gazzâlî’nin bahsi geçen eserlerindeki açıklamalarıyla Descartes’ın açıklamaları arasındaki benzerlik ve farklılıklar belirtilmeye çalışılacaktır. Son bölümdeyse Descartes’ın Gazzâlî’nin eserlerini bilip bilmediğine yönelik tartışmalara bir nebze olsun katkı sunulmaya gayret edilecektir.
Keywords : Gazzâlî, Descartes, Şüphecilik, Bilgi felsefesi, İslam Felsefesi, Modern Felsefe