İşlevselcilik Qualia`yı Reddeder mi?

Authors : Aslı ÜNER KAYA

Pages : 80-98

Doi:10.55256/temasa.1259004

View : 166 | Download : 90

Publication Date : 2023-06-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Zihin felsefesinde 1970’lerden bu yana en etkili bilinç teorisi olan işlevselcilik zihinsel durumları, kendilerini oluşturan içsel yapıya bağlı olmadan parçası oldukları sistemdeki nedensel rollerine göre ele alan görüştür. 1980’li yıllarda Ned Block ve John Searle gibi filozoflar işlevselciliğin deneyimin asli unsuru olan qualia’yı dışladığını iddia ederek bu görüşü eleştirmiştir. Qualia deneyimin öznel ve niteliksel özelliğidir. Block ve Searle’e göre bir zihin teorisi deneyimin öznel ve niteliksel yönüyle de hasaplaşabilmelidir. Bu makalede amacım qualia’ya dair bir açıklama sunmanın işlevselciliğin sınırlarının dışında olduğunu göstermektir. İşlevselcilik deneyimle ilgili ontolojik sorularla ilgilenmeyen, nedensel sorulara cevap bulmaya çalışan bir girişimdir. Buna rağmen işlevselci programa bağlı olup ontolojik çıkarımlar yapan felsefeciler mevcuttur. Örneğin Daniel Dennett bilincin bir tür bilgi işleme sistemi olduğunu söyler ve qualia’yı reddeder. Hilary Putnam ve David Chalmers gibi işlevselciler ise bilince dair ontolojik çıkarımlarda bulunmadıkları gibi qualiayı da reddetmezler. Bu noktada, teorileri ve onları savunan kişilerin motivasyonlarını birbirinden ayırarak Block ve Searle’ün eleştirilerinin işlevselcilikten ziyade Dennett gibi bazı işlevselcilere yönelik olarak değerlendirilmesi gerektiğini iddia edeceğim.
Keywords : İşlevselcilik, Qualia, Bilinç, İşlev, Çoklu Gerçeklenme