H. Vaihinger’in Bilim Eleştirisi: Bilim Bir Kurgu Mudur?

Authors : Bahtinur MÖNGÜ

Pages : 170-183

Doi:10.55256/temasa.1276450

View : 50 | Download : 48

Publication Date : 2023-06-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilim, insanoğlunun yaşam ve evrene dair tatmin edici açıklamalar yapma çabasının sonuçlarından biri olarak kabul edilebilir. Bilimin en temel özelliği doğrulanabilir, kesin ve dolayısıyla evrensel geçerliliğe sahip önermelerden oluşmasıdır. H. Vaihinger Sanki Felsefesi isimli eserinde bilim de dahil olmak üzere insanoğlunun tüm teorik, pratik, dini düşünme ve eyleme biçimlerinin kurgular vasıtasıyla inşa edildiğini savunur. Ancak bilimin nitelikleri ve kurgular düşünüldüğünde bu iki kavramı yan yana getirebilmek oldukça zor gibi gözükmektedir. Her ne kadar kurguların bilimsel kuramsallaştırmada bir rolü olduğu fikri gittikçe yaygınlaşsa da geleneksel olarak kurguların bu işlevi sıkça reddedilir. H. Vaihinger Sanki Felsefesi isimli eserinde bilimsel önermelerin temelinde kurgular olduğunu düşünce tarihinde kendisini destekleyecek isimler ve onların kuramları üzerinden göstermeye ya da kanıtlamaya çalışır. Bu çalışmanın amacı da H. Vaihinger’in kurgular teorisi üzerinden insanın kendini ve evreni anlama çabası içinde kurguların özel ve merkezi bir rol oynadığını bilimsel önermeler ya da kuramsallaştırmalar üzerinden göstermeye çalışmaktır. Ayrıca bilimsel olsa da kurguların bazı gerçeklere karşılık gelmediği görüşünü H. Vaihinger’in klasik açıklaması bağlamında konumlandırarak hem bilim ve kurgular arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi hem de Türkçe literatürde hiç bilinmeyen H. Vaihinger’in literatüre kazandırılması hedeflenmektedir.
Keywords : H Vaihinger, Bilim, Kurgu, Hipotez, Kuram, Matematik, Atom