Erken Hanedanlar Dönemi Mezopotamyası’nda (MÖ 2900-2334) Yaratılış Miti ve Kent-Devletler

Authors : İzzet Çıvgın

Pages : 118-143

Doi:10.55256/temasa.1551102

View : 25 | Download : 36

Publication Date : 2024-12-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihin ilk kentleri ve kent-devletleri Aşağı Mezopotamya’da doğdular. Ya siyaset felsefesi? Mezopotamya’nın Sümer uygarlığını ve kent-devletleri var eden unsurların başında yazı geliyordu; yazı pek tabii kentlerde ticaretin düzenlenmesine ve besin üretimi sayesinde ortaya çıkan tarımsal artının komünal ambarlarda toplanması suretiyle karmaşık iş bölümünün örgütlenmesine yarıyordu. Ama erken uygarlıkların hepsinde siyasal seçkinlerin meşruiyet arayışlarına da hizmet eden bir araçtır yazı. Eski Mısır’da olduğu gibi Mezopotamya’da da, yazılı kültürün çıktıları arasında yer alan kozmogonik ve mitolojik anlatıların temel işlevleri, Doğanın ve Yaşamın işleyişini açıklarken toplumsal düzenin ve (uygarlıkların zorunlu sonucu olduğuna inanılan) toplumsal hiyerarşilerin meşruiyetlerinin Yaratılışa ve o başlangıç anında ortaya çıkan kozmik düzene, dolayısıyla göksel iradeye dayandırılmasıdır. Evet, en erken uygarlıklarda da bir siyaset felsefesi vardı, kozmogonik-mitolojik anlatılara gömülü olan bu felsefenin nihai hedefi devleti zamanlar-üstü bir olgu olarak gösterirken yersel hiyerarşileri göksel hiyerarşilerle temellendirerek verili düzeni (mevcut seçkinlerin iktidarlarını) meşrulaştırmaktı. Sümer siyaset kavrayışı ME (ideaları andıran ebedi toplumsal kurumlar-kurallar), NAM (şeylerin ve canlı varlıkların yazgıları-doğaları-işlevleri) ve GİŞ-HUR (kozmik örüntüler, canlıların tanrısal tasarım ile uyumlu yaşam çizgileri izlemeleri) gibi soyut kavramlar üzerinde yükselmektedir.
Keywords : Aşağı Mezopotamya, Sümer, Toplumsal Hiyerarşi, İş Bölümü, Kent-Devlet, Siyasal Düşünce