DÖVME SANATÇILARININ TELİF HAKLARINA DAİR TARTIŞMALARIN FİKRİ HAKLARIN ALIŞILMADIK BİR SINIRI OLAN MEKANSAL GERÇEKLİK ALGISI İSTİSNASI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : Mete TEVETOĞLU

Pages : 63-72

Doi:10.55027/tfm.1198117

View : 377 | Download : 220

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Dövme, insanlık tarihi kadar eski bir sanat dalı ola-rak kabul edilmektedir. Dövmeler ise türlerine ve özelliklerine göre fikri hukuk bakımından genel ola-rak korunmaya uygun bulunan figüratif eserlerdir. Dövme sanatçısının hakları ile dövmenin vücuduna yapıldığı kişinin haklarının arasında atipik bir çekiş-me söz konusudur. Zira diğer fikri ürünlerden farklı olarak dövmenin uygulandığı yer insan vücududur. Dövmenin hususiyet arz eden bir figür olduğu veya dövme yaptıran kişinin milyonlarca takipçisi bulunan, şöhretli bir kişi olduğu durumlarda bu menfaat çatış-ması daha fazla ve daha belirgin bir önem kazanmak-tadır. Zira bu özgün dövmeler veya şöhret sahibi bir kişinin yaptırdığı dövmeler son derece popüler ola-bilmektedir. Bu şöhretli kişilerin dövmelerinin sinema eserleri veya bilgisayar oyunlarında görünür şekilde konumlandırılması halinde ise durum giderek daha karmaşık bir hal almaktadır. Dövme sanatçılarının şirketi olan Solid Oak Sketchers LLC’nin, NBA2K oyununun yapımcısı Take-Two Interactive Software ve 2K Games Inc’ye telif hakkı ihlali iddiasıyla açtığı dava bu bakımdan dikkat çekicidir. Mahkemenin bu davayı reddederken yaptığı değerlendirmeler dövme sanatçılarının telif haklarının anlaşılması bakımından önem taşımaktadır. Sony v Grand Turismo kararında kabul edilen mekânsal gerçeklik algısı istinası, dövme sanatçılarının oyun yapım şirketine açtıkları bu davada, kendisini oldukça farklı bir şekilde tekrar göstermiştir. ABD Yüksek Mahkemesi, daha evvel Sony’nin Gran Turismo isimli bilgisayar oyununu tanımlayıcı eser insert ignore into journalissuearticles values(expressive work); olarak kabul et-miştir. Bu davada mahkeme, davacı VIRAG, S.R.L.’nin marka hakkına, mekânsal gerçeklik algısı istisnası kapsamında tecavüz edilmediğine karar ver-miştir. Mahkeme, Solid Oak Sketchers LLC tarafın-dan açılan davada ise bu bakış açısını çeşitli kriter-lerle olgunlaştırmıştır. Dövme sanatçılarının telif haklarını incelediğimiz bu çalışmada önce mekânsal gerçeklik algısının etki ve kriterleri bahse konu iki adet ABD yüksek mahkemesi kararlarının gerekçele-rinin ışığında ele alınarak tartışılmıştır. Tebliğde ayrıca mekânsal gerçeklik algısının fikri hukuktaki yeri, bu davaların gerekçeleriyle detaylı bir şekilde analiz edilerek aydınlatılmıştır.
Keywords : Dövme, Telif Hakkı, Bilgisayar Oyunu, Mekan sal Gerçeklik Algısı