NÖROJENİK DİSFAJİ PROBLEMLERİNDE FİZYOTERAPİSTLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN LİSANSÜSTÜ TEZLERİNİN YUTMA REHABİLİTASYON YÖNTEMLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA

Authors : Esra Nur Özcan, Nezehat Özgül Ünlüer

Pages : 337-352

Doi:10.52369/togusagbilderg.1388033

View : 142 | Download : 204

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Amaç: Çalışmanın amacı, nörolojik hastalıklarda sıklıkla karşılaşılabilecek disfaji problemlerinde yutma rehabilitasyonuna yönelik tedavi yaklaşımlarında Türkiye’de fizyoterapistler tarafından yönetilen lisansüstü çalışmaların incelenmesidir. Yöntem: Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan döküman analizi tekniği kullanılarak, tanımlayıcı bir çalışma olarak dizayn edildi. Ekim 2023 tarihinde Yükseköğretim Kurumu Başkanlığı Tez Merkezi (YÖKTEZ) tarafından yayınlanan ve Türkiye’de gerçekleştirilen nörojenik kökenli disfajide yutma terapisi konulu lisansüstü tezler içerisinde; ‘’ yutma’’, ‘’disfaji’’, ‘’nörojenik disfaji’’, ‘’yutma rehabilitasyonu’’, ‘’disfaji rehabilitasyonu’’ anahtar sözcüklerini kullanarak fizyoterapistler tarafından gerçekleştirilen yutma terapisinde tedavi yaklaşımlarının uygulandığı lisansüstü tezler filtrelendi ve 8 lisansüstü tez çalışmasına ulaşıldı. Bulgular: 2008 ile 2022 arasında fizyoterapistler tarafında nörojenik disfaji problemlerinde yutma rehabilitasyonunun yapıldığı 2 yüksek lisans, 6 doktora tez çalışmasına ulaşıldı. Araştırmaların 6’sının randomize kontrollü klinik çalışma olduğu, 2’sinin tedavi- karşılaştırma çalışması olduğu, örneklemin Parkinson, inme, serebral palsi, multiple sklerozis hastalarından oluştuğu gösterilmiştir. Değerlendirme parametrelerinde literatürde sıklıkla kullanılan objektif yöntemler olan aletsel değerlendirme yöntemlerinin tercih edildiği ve uygulanan tedavi yöntemlerinin sonuçlarının yutma rehabilitasyonunda etkili olduğu bulunmuştur. Sonuç: Nörolojik hastalıklarda disfaji görülme sıklığının fazla olması yutma rehabilitasyonuna yönelik tedavi yaklaşımlarının artırılması gerektiğini düşündürmektedir. Bu nedenle farklı hastalık popülasyonlarında disfajinin tedavisine yönelik çalışmaların artırılmasına ihtiyaç vardır. Hem nörolojik hastalıkların rehabilitasyonunda hem de yutma rehabilitasyonunda etkin rol oynayan fizyoterapistlerin bu alanda tedavi programlarında aktif olduğu çalışmalara ilginin artırılması gerekmektedir.
Keywords : yutma, disfaji, nörojenik disfaji, yutma rehabilitasyonu, disfaji rehabilitasyonu