Süleyman Nahîfî’nin Mübâhase-i Kazâ ve Kader Adlı Eseri ve Tahlili

Authors : Hilmi Kemal ALTUN

Pages : 173-209

Doi:10.5281/zenodo.3594049

View : 20 | Download : 10

Publication Date : 2019-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Edebiyat tarihimizde “Mesnevi Mütercimi” unvanıyla bilinen Mehmed Süleyman Nahîfî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 1151/1738);, yaklaşık doksan yıllık ömründe çeşitli devlet kademelerinde farklı görevlerde insert ignore into journalissuearticles values(yeniçerilik, sefir kâtipliği, şıkk-ı sânî defterdarlığı vb.); bulunmuş, hem nazım hem de nesir alanında pek çok eser kaleme almıştır. Hayatı, sanatı ve eserleriyle alakalı pek çok makale yazılan, çalışmalar yapılan Nahîfî’nin manzûm telifatından Mübahase-i Kazâ ve Kader’in —amatör sayılabilecek bir neşrin dışında- bu güne kadar ilmî bir çalışmaya konu olduğu bilinmemektedir. Bu açıdan eser üzerinde çalışılmayı hak etmektedir. Eserin gün yüzüne çıkmasını önemli kılan bir başka husus da kendi döneminin düşünce kodlarını yansıtması itibariyle taşıdığı değerdir. Nitekim Osmanlı ulemâsı üzerinde özellikle de XIII. ve XIV. yüzyıllarda Eş‘arî düşüncenin baskın bir durumda olduğu bilinmektedir. Elimize ulaşan eseri üzerinden anlamaya çalıştığımız Nahîfî’nin ise bu akımın değil de Kemâlüddin İbnü’l-Hümâm insert ignore into journalissuearticles values(ö. 861/1457);, Hızır Bey insert ignore into journalissuearticles values(ö. 863/1459); ve Taşköprizâde insert ignore into journalissuearticles values(ö. 968/1561); gibi Hanefî-Mâtürîdî yönü ağır basan âlimlerin bir devamı olduğu söylenilebilir. Bunun dışında müellifin konu bağlamında Cebriyye ve Kaderiyye mensuplarına yönelttiği eleştiriler de dikkate şayandır. 
Keywords : Kelam, Kazâ Kader, İrâde, Mâtürîdîlik, Mübâhase i Kazâ ve Kader