Sünnî Literatürde Rec‘at Türü Rivayetler ve Şia’nın Rec‘at İnancı Konusundaki Değerlendirmeler

Authors : Ümit Toru

Pages : 410-431

Doi:10.51450/ilmiyat.1518318

View : 71 | Download : 95

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Recʻat, Şiî düşüncede fiziksel ölümü gerçekleşmiş olan bir şahsın kıyamet kopmadan önce ikinci kez dünyaya dönmesini ifade eden bir terimdir. Bu inanç, 1/7. asın sonlarında Keysâniyye gibi bazı Şiî gruplar arasında ortaya çıkmıştır. Onların inanç dünyasında recʻat, sadece ölmüş olan imamın geri dönüşünü ifade ediyordu. Ancak zamanla İmâmî ulema tarafından anlam genişlemesine uğratıldı. Onlara göre saklanmış olan imamlarının yanı sıra onun samimi taraftarları ve önde gelen muhalifleri de diriltilecektir. Bu görüş, çok erken zamanlardan itibaren bazı muhalifleri tarafından Şia’nın sapkınlığının bir göstergesi sayılmıştır. İmâmî âlim Fazl b. Şâzân, bu eleştirilere cevap vermeye çalışmış, recʻati doğrulayan rivayetlerin muhalifleri arasında da yaygın olduğunu iddia etmiştir. Bu makalede öncelikle Fazl b. Şâzân’ın recʻat konusunda Cemaat diye isimlendirdiği gruba nispet ettiği rivayetlerin Sünnî literatürde gerçekten bulunup bulunmadığı, bulunuyorsa Sünnî ulemanın bunlara inanç konusunda bilgi değeri yükleyip yüklemedikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Literatür taraması sonucunda söz konusu rivayetlerin özellikle vaaz ve nasihat tarzı kitaplarda bulunduğu görülmüştür. Ne var ki Sünnî kelamcılar, bu rivayetler üzerinden bir inanç inşa etmemişlerdir. Tam tersine sessiz kalmayı ve rec‘ati çok fazla tartışmaya açmamayı tercih etmişlerdir. Bunun tek istisnası, Mâtürîdî ve takipçisi Nesefî ile Ashâbü’l-Hadis’ten Malatî olmuştur. Onlar, recʻatin Müslümanlar arasında vuku bulacağı iddialarını kesinlikle reddetmişlerdir. Dolayısıyla Sünnî ulemanın rec‘at nedeniyle Şia’yı yoğun bir şekilde eleştirdiği iddiaları doğruyu yansıtmamaktadır.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Kelam, İmâmiyye, Ehl-i Sünnet, Rec‘at