Behmenyâr’ın Makâle Fî Ârâi’l-Meşşâiyyîn Fî Umûri’n-Nefs ve Kuvâhâ Eseri Üzerine Bir İnceleme

Authors : Sadi Yılmaz

Pages : 487-504

Doi:10.51450/ilmiyat.1533790

View : 34 | Download : 50

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Behmenyâr’ın Makâle Fî Ârâi’l-Meşşâiyyîn Fî Umûri’n-Nefs ve Kuvâhâ adlı makalesinin içeriği incelemektedir. İbn Sînâ’nın en önde gelen öğrencilerinden biri olan Behmenyâr’ın onun felsefî düşüncelerini benimseyen Meşşâî felsefe temsilcisi olduğu bilinir. Behmenyâr’ın, felsefî eseri Kitâbu’t-Tahsîl’i İbn Sînâ’nın eş-Şifâ, el-İşârât ve’t-Tenbâhât, Kitâbu’n-Necât ve Dânişnâme-i ‘Alâî gibi temel felsefî eserlerdeki felsefî düşünceleri özet nitelikte telif ettiği söylenebilir. Behmenyâr’ın Makâle Fî Ârâi’l-Meşşâiyyîn Fî Umûri’n-Nefs ve Kuvâhâ isimli eserindeki düşüncelerinin de özelde et-Tahsîl’in genelde ise İbn Sînâ’nın felsefî düşüncelerinin özeti niteliğinde olduğu söylenebilir. Nitekim o, makalenin dibacesinde nefsin yetileri ve nefse ilişkin konular hakkında Meşşâî bilginlerin görüşlerini bir araya getirdiğini ve bu alanda yazılan kitaplara dayandığını belirtir. Cisim kavramına ilişkin bilgiler bağlamında farklı fiillerin nefisten kaynaklanmasından ötürü nefsin cisim olmaktan farklı bir varlık olduğuna dikkat çeken Behmenyâr, nefsin varlığının bedenden önce değil, bedenle birlikte olduğu düşüncesindedir. Nefis düşüncesi bağlamında idrake ilişkin görüşlerine yer veren Behmenyâr, idrak eden özne ve idrak edilen nesne ilişkisi bağlamında idraki Tanrı’nın kendisi dışındaki varlıkları idraki, yıldızların nefislerinin idraki ve ay-altı âlemde yer alan nefislerin idraki olmak üzere üç kısım olarak açıklar. Filozof, idrak düşüncesi bağlamında her idrakin farklılık gösterdiğini, akıl ve reviyyenin birbirinden farklı oldukları görüşündedir. Risalenin sonunda lezzet ve elem kavramlarına yer veren Behmenyâr, uygun olanın idrakinin lezzet ve uygun olmayan şeyin idrakinin ise elem olduğunu savunur. Behmenyâr’ın ilgili risalesinin sadece bir nüshası günümüze ulaşmıştır.
Keywords : İslam Felsefesi, Behmenyâr, Nefis, Nefsin Yetileri, İdrak.