Yenilenmiş Rüzgâr Erozyonu Eşitliği İklim Faktörünün Ulusal Ölçekte Belirlenmesi

Authors : Kenan İNCE, Suat ŞAHİN, Günay ERPUL

Pages : 12-20

Doi:10.21657/topraksu.460715

View : 25 | Download : 9

Publication Date : 2018-09-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de toprak ve su kaynaklarının sürdürülebilirliği ve etkin kullanımı kapsamında rüzgâr erozyonuna maruz alanları belirlemek üzere ulusal ölçekte rüzgâr erozyonunun tahmin edilebilmesi için kapsamlı, dinamik ve güncellenebilir veri kümelerinin oluşturulması kaçınılmazdır. Bu maksatla Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü insert ignore into journalissuearticles values(ÇEM); tarafından Yenilenmiş Rüzgâr Erozyonu Eşitliği insert ignore into journalissuearticles values(RWEQ: Revised Wind Erosion Equation); kullanılarak ülkemizde rüzgâr erozyonu modelleme çalışmaları başlatılmıştır. Genel olarak iklim, toprak, topoğrafya, bitki örtüsü ve yönetim değişkenlerinden oluşan RWEQ modelinin, iklim parametresi insert ignore into journalissuearticles values(W F : Weather Factor); birim mesafeden kaybolan ilk tahmini toprak kaybı insert ignore into journalissuearticles values(kg m -1 ); yaklaşımının ayrıntıları bu yayında verilmiştir. Türkiye’de farklı konumlarda dağılım gösteren 312 Otomatik Meteorolojik Gözlem İstasyonu insert ignore into journalissuearticles values(OMGİ); tarafından düzenli olarak kayıt edilen uzun yıllara ait yarım saatlik ortalama rüzgâr hızı verileri temel veri altlığı olarak kullanılmıştır. Yapılan analizlere göre ülkemizde yıllık ortalama 27 gün rüzgâr erozyonuna neden olabilecek rüzgârlı gün sayısı olduğu belirlenmiştir. Ulusal ölçekte uzun yıllar veri kümelerinin değerlendirilmesiyle, W F etmeni 16 yönde ve aylık olarak ayrıntılı bir şekilde haritalandırılarak ortaya konulmuştur. Bu çalışma kapsamında gerçekleştirilen ülkesel hesaplamalar sonucunda Ortalama Yıllık W F etmenine göre ülkemizin iç ve güney doğu kısımlarının rüzgâr erozyonuna en duyarlı alanlar olduğu, ortalama aylık değerlendirmelere göre ise Mart ayının insert ignore into journalissuearticles values(54.398 kg m -1 ); rüzgâr erozyonu riski açısından en riskli ay olduğu belirlenmiştir. Netice olarak, RWEQ modeli birinci aşama tahmini toprak kaybı miktarları, belirli zaman ölçekleri için konumsal olarak ortaya konulmuştur. Modele ait diğer parametre çözümlerinin de devreye sokulması ile Türkiye’de rüzgâr erozyonu sonucu taşınan sediment miktarı belirlenebileceği gibi rüzgâr erozyonunun zamansal ve mekânsal değişimi de değerlendirilebilecektir.
Keywords : modelleme, RWEQ, WF, rüzgâr erozyonu