Beyhakî’nin el-Esmâ ve’s-Sıfât Adlı Eseri Özelinde Ehl-i Hadîs’in Haberî Sıfât Anlayışına Farklı Bir Yaklaşım

Authors : Muhammet Ali ASAR

Pages : 235-277

Doi:10.33718/tid.723421

View : 23 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hicri beşinci asır, İslâmî ilimlerde etkileri günümüze kadar ulaşan önemli şahsiyetlerin yetiştiği, temel kaynakların telif edildiği bir dönemdir. Bu dönemde, İslâmî ilimlerin hemen her dalında eser telif eden ilmi şahsiyetlerden birisi de Beyhakī’dir insert ignore into journalissuearticles values(ö. 458/1066);. Beyhakī’nin eserlerinden, dönemindeki ilmî ve fikrî meselelere duyarsız kalmadığı anlaşılmaktadır. Bu dönemin aktüel tartışma konularından birisi Allah’ın sıfatları meselesidir. Konu bağlamında meydana gelen tartışmaların İslam’ın siyasi ve itikâdî tarihine ciddi etkileri olmuştur. Bu tartışmaların etkisi hadis kaynaklarına da yansımış ve hadis literatüründe erken dönemden itibaren bu mesele etrafında bir edebî tür oluşmuştur. Bu alanda telif edilen eserlerin bir kısmı el-Esmâ ve’ṣ-ṣıfât olarak isimlendirilmiştir. Beyhakī de, ehl-i sünnetin delillerini güçlendirmek ve bid‘atleri ortadan kaldırmak üzere el-Esmâ ve’ṣ-ṣıfât adlı eserini yazmıştır. Bu makalede, Beyhakī’nin İslâmî ilimler tarihindeki yerine işaret edilmekte, el-Esmâ ve’ṣ-ṣıfât adlı eseri muhteva ve metot açısından incelenmekte, Beyhakī’nin bu eser özelinde Allah’ın haberî sıfatlarına yaklaşımı tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu çerçevede şu somut sorulara cevap aranmaktadır. “Beyhakī, haberî sıfatları kabul etme, anlama ve yorumlama konusunda ehl-i hadisin ilk dört asırdaki egemen görüşünü benimsemekte midir?”,“Bu sıfatlara yaklaşımı ehl-i hadisten farklı mıdır?”, “Bu konuda kendisinden sonraki hadisçiler üzerindeki etkisi nedir?” Makalede, Beyhakī’nin Kur’ân ve sünnette geçen ve Allah’a nispet edilen vech, ayn, yed gibi müteşâbih lafızları, sıfat olarak kabul ettiği ve bu sıfatları yorumladığı ortaya konmaktadır.
Keywords : Hadis, Beyhaki, el Esmâ ve`s Sıfât, Haberî Sıfat, Te`vîl