AYVALIK YERLEŞİMİNDE XIX. YY SOKAK ÇEŞMELERİ

Authors : Timur KAPROL

Pages : 1-6

View : 20 | Download : 6

Publication Date : 2015-02-05

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanların su ihtiyacını karşıladıkları çeşmeler, bazen tarihi yerleşmelerin odak noktasını oluşturan meydanlarda bağımsız bir yapı, Balıkesir ve Ayvalık örneğinde olduğu gibi evlerin ön cephe duvarlarına bitişik olarak, bazen de sokaklarda bağımsız bir mimari yapı olarak karşımıza çıkarlar. Çeşmeler, tarihi kent dokularında yer aldıkları mekânlar ile birlikte, kentsel bütünün birer parçası olmuştur. Sokak, meydan, avlu gibi yer aldıkları alanları mimari bakımdan mikro ölçekte ölçülendiren, makro ölçekte ise kentsel silueti zenginleştiren birer odak noktası olurken aynı zamanda kentsel mekânların biçimlenmesinde de önemli birer toplumsal öğe rolü oynamışlardır. Bu çalışmada amaç : Ayvalık’ın tarihi dokusunda yer alan ve günümüze kadar araştırılmamış olan tarihi çeşmelerin envanterinin çıkarılarak, gerek kent mekanında yer alışları, gerekse yapımsal ve stilistik özelliklerini içeren mimari özellikler otuz bir örnek araştırılarak, belgelemektir. İncelemede yöntem olarak;   Rölöve ve fotoğraflama ile belgeleme yaparak çalışma sonrası, bir binaya bağımlı olarak veya tamamen bağımsız olarak inşa edilmiş olmaları bağlamında çeşmelerin tasniflenmesi hedeflenmektedir. Bu tasnifleme de ayrıca tarihi süreç içinde her bir çeşme irdelenecek var ise geçirdiği değişimler araştırılarak, günümüze ilk haliyle ya da değişerek gelip gelmedikleri de araştırılacaktır. Sonuç olarak; Su kültürünün, Ayvalık Tarihi Kent Dokusundaki yansıması olan çeşme mimarisinin, kentsel mekânın fonksiyonel ve görsel biçimlenişinde, toplumsal etkileşimin ve beğenisinin verisi olarak ele alınması yanı sıra çeşmeleri inşa eden sanatkârların düşünce insanı olarak, doğaya, insana ve çevreye duyarlı bir mimari oluşum sergiledikleri gözlemlenir. Öneri: yaşamsal deneyim ile yoğrulan, sosyal yaşam verileri, yaşam çevresine aktarılarak, yaşam mekânlarının oluşumunu tanımlamaları hususundan hareketle, gerek kentsel kurguda gerekse birim ölçekteki mimari kurgularda yer alan ve uygarlık tarihinde öneme sahip, Ayvalık tarihi dokusundaki ‘’çeşmeler’’in gelecek kuşaklara aktarımının gerekliliği görüşüne varılmıştır.
Keywords : Ayvalık, Sokak çeşmeleri, Koruma, Su kültürü, Tarihi doku